Ενόψει της επετείου της 19^ης Μαΐου, ημέρας μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, ο Σταύρος Ξαρχάκος και η Ηρώ Σαΐα παρουσιάζουν το τραγούδι «Αροθυμώ και τραγωδώ» σε στίχους του πόντιου ποιητή Γιώργου Σερακενίδη.

Είναι η πρώτη φορά που ο Σταύρος Ξαρχάκος καταπιάνεται με τον ποντιακό ρυθμό. Έμπνευση του τραγουδιού είναι η ποντιακή καταγωγή – κατά το ήμισυ- της Ηρώς Σαΐα και αφορμή το επερχόμενο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ «Θησαυροί του Πόντου», το οποίο παρουσιάζει η ερμηνεύτρια.

Όπως λέει και η ίδια:

«Δεν ξέρω αν είναι τα βουνά, το κλίμα, οι τροφές, η μουσική ή οι μνήμες, αν είναι τα βάσανα και οι δυσκολίες, η πίστη στον Θεό, οι δεισιδαιμονίες, τα έθιμα, η Παράδοση ή τα χρωμοσώματα που κουβαλάμε από τους προγόνους μας, αυτό που έχει καταγράφει στο «είναι» μας και σε όλα όσα μας χαρακτηρίζουν.
Ξέρω όμως πως πολλά από όσα χαρίσματα διαθέτω, όσα κατέκτησα και όσα ανακαλύπτω για μένα, οφείλονται στην Ποντιακή καταγωγή μου, από την πλευρά της μάνας μου.
«Πόντιος και μ´ έναν ομάτ» (Πόντιος κι ας είσαι μ ´ ένα μάτι)
Κι εμένα σίγουρα το ένα μου μάτι είναι Ποντιακό και βλέπει προς τον Πόντο.
Τον Πόντο που ζητάει μόνο μια συγνώμη για τις ψυχές που αφανίστηκαν.
Τον Πόντο που η καρδιά του χτυπάει σε όλο τον κόσμο.
Τον Πόντο που κουβαλάμε στην καρδιά μας.
Τον Πόντο που ήταν και είναι το θαλάσσιο πέρασμα, η μετάβαση από τη μια στεριά στην άλλη, από τη βαρβαρότητα στον Πολιτισμό.
Από τη ζωή στο θάνατο και το ανάποδο!
Ο κύκλος της Ζωή δηλαδή»

Στις 19 Μαΐου 1919, κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας, ο Κεμάλ Ατατούρκ αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα του Πόντου και δρομολόγησε τη δεύτερη και σκληρότερη φάση της Γενοκτονίας των Ποντιακού Ελληνισμού, που έγινε στο πλαίσιο του Απελευθερωτικού Αγώνα των Τούρκων κατά των Δυτικών (Αγγλογάλλων, Ιταλών, Ελλήνων), που κατείχαν εδάφη της Μικράς Ασίας. Από 200.000 έως 350.000 είναι οι Ελληνoπόντιοι, που εξολοθρεύτηκαν από τους Νεότουρκους κατά την περίοδο 1916-1923, σ’ ένα σύνολο 750.000 περίπου.

Α Ρ Ο Θ Υ Μ Ω  Κ Α Ι  Τ Ρ Α Γ Ω Δ Ω

Αροθυμώ και τραγωδώ, αροθυμώ και κλαίγω

αροθυμώ και τραγωδώ, αροθυμώ και λέγω

Ε μαύρα χρόνα και καιρούς, σα χώματα σ’ πατρίδα

γλυκέα πόσα και πικρά επέρασα και είδα.

Αροθυμώ και τραγωδώ, τη γης την εμορφίαν

π’ εγέννεσεν κι ετράνυνεν τ’ εμέτερον το γέννος.

πη έπλασεν κι εκράτεσεν αιώνας και αιώνας,

το έμορφον το δυνατόν το γένος των Ποντίων.

Έναν προς έναν τραγωδώ τα υψηλά ραχία,

π’ ετίμεσαν κι εδόξασαν Ελλενικά καρδίας.

Η ρίζα εκεί των Κομνηνών των Ακριτών ο τόπος

τη Παναΐας Σουμελάς εκεί το μοναστήριν,

πρώτον σην πίστην, σην χαράν, σον πόνον τη πατρίδας.

Έναν προς έναν τραγωδώ, ένδοξα πολιτείας

Την Τραπεζούνταν, την Ορντούν, Σαμψούντα, Κερασούντα,

Σινώπη,  Αργυρούπολη, Τρίπολη και Ριζούντα

Ε μαύρα χρόνα και καιρούς, σα χώματα σ’ πατρίδα

γλυκέα πόσα και πικρά επέρασα και είδα

Αροθυμώ και τραγωδώ, αροθυμώ και κλαίγω

τα παλαιά τ’ ατωρινά τα ιστορίας λέγω.

Συντελεστές

ΝΕΟΚΛΗΣ ΝΕΟΦΥΤΙΔΗΣ – πιάνο
ΧΑΡΗΣ ΚΕΛΛΑΡΗΣ – ηλεκτρικό μπάσο
ΤΑΚΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ – ντραμς-κρουστά
ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΣ – λαούτο- ούτι
ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΝΤΖΙΑΛΑΣ – ηλεκτρική και ακουστική κιθάρα
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΑΨΟΚΑΒΑΔΗΣ – κλασική κιθάρα
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΖΑΝΗΣ – βιολί
ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΤΣΕΜΠΕΡΟΥΛΗΣ – πνευστά
ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΙΣΚΟΣ – πνευστά
ΗΡΑΚΛΗΣ ΖΑΚΚΑΣ – μπουζούκι