Η Κυρά Σαρακοστή είναι θα λέγαμε το ημερολόγιο των Χριστιανών κατά τη διάρκεια της νηστείας του Πάσχα.

Συμβολικά η χρονική αυτή περίοδος έχει αποδοθεί με τη μορφή μιας γυναίκας, η οποία έχει 7 πόδια -όσες δηλαδή είναι και οι εβδομάδες της νηστείας. Τα τρία πρώτα πόδια της είναι στραμμένα προς τα αριστερά καθώς είναι οι πρώτες εβδομάδες των νηστειών και έχουμε ακόμα μεγάλο χρονικό διάστημα να διανύσουμε. Στην τέταρτη εβδομάδα υπάρχει μια αλλαγή καθώς το πόδι στέκεται στη μέση δείχνοντας μας πως πλέον έχουμε διανύσει τη μισή περίοδο. Ενώ τα τρία τελευταία πόδια είναι στραμμένα προς τα δεξιά δείχνοντας πως πλησιάζουμε στο τέλος.

Παλαιότερα την κυρά Σαρακοστή την έφτιαχναν με αλεύρι και πολύ αλάτι έτσι ώστε να διατηρείται και την έψηναν στον φούρνο. Φυσικά δεν την έτρωγαν καθώς έπαιζε και εκείνη τον… ρόλο ημερολογίου όπου κάθε τέλος της εβδομάδας έσπαγαν ένα από τα 7 της πόδια μέχρι και το Μεγάλο Σάββατο όπου έσπαγαν το τελευταίο σηματοδοτώντας το τέλος της νηστείας. Τα τελευταία χρόνια η κυρά Σαρακοστή εκτυπώνεται σε χαρτί όπου τα παιδάκια έχουν και την ευκαιρία να την χρωματίσουν μαθαίνοντας κατά αυτό τον τρόπο για τα έθιμα και τις παραδόσεις της εκκλησίας.

Η Κυρά Σαρακοστή κρύβει πολλούς συμβολισμούς

Αρχικά στο κεφάλι της έχει έναν σταυρό φανερώνοντας πως πρόκειται για μια εκκλησιαστική περίοδο. Τα μάτια της είναι κλειστά διότι την περίοδο της νηστείας πρέπει το βλέμμα να είναι καθαρό, μακριά από άσχημες εικόνες. Επίσης απεικονίζεται χωρίς στόμα αφού προσέχει όχι μόνο όσα μπαίνουν σε εκείνο (τροφές) αλλά και όσα βγαίνουν (κατάκριση, κακές κουβέντες, κουτσομπολιά). Τα χέρια της είναι σταυρωμένα καθώς πρόκειται για μια περίοδο έντονης προσευχής.

Στον Πόντο έπαιρναν μια πατάτα ψημένη ή ένα κρεμμύδι, έμπηγαν 7 φτερά κότας, το έδεναν στο ταβάνι και κρεμόταν όλη τη Σαρακοστή. Κάθε βδομάδα έβγαζαν και ένα φτερό. Ο “κουκουράς”, έτσι το έλεγαν, ήταν ο φόβος των παιδιών.

Αλλού την έκαναν και πάνινη την “κυρά Σαρακοστή” τους και τη γέμιζαν με πούπουλα.

Άλλο ένα έθιμο που υπάρχει αφορά το Μεγάλο Σάββατο. Όταν οι νοικοκυρές έκοβαν και το τελευταίο χάρτινο πόδι, το δίπλωναν και το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο. Τοποθετούσαν έπειτα το σύκο αυτό µαζί µε άλλα και όποιος το έβρισκε θεωρούνταν ότι του έφερνε γούρι.

Πολλά είναι τα έθιμα για την Κυρά Σαρακοστή. Άλλα έχουν χαθεί στο πέρασμα των χρόνων και άλλα αναβιώνουν ακόμα και σήμερα.

Καλή Σαρακοστή σε όλους.

Μαρία Πετροπούλου