Μικρά σχέδια ταύρων, ταυρομάχων, πικαδόρων ή άλλες σκηνές της αρένας, η αγάπη για τη Μεσόγειο, η αγάπη και η νοσταλγία για την πατρίδα, η αλληλεγγύη για τον συναγωνιστή και (συν)εξόριστο συμπατριώτη, σημαντικές πολιτικές παρεμβάσεις και καλλιτεχνικές χειρονομίες βασισμένες στον απόλυτο αυθορμητισμό, όλα ιδωμένα μέσα από την πολύχρονη αλληλογραφία δύο πολύ καλών φίλων, του Pablo Picasso και του Eugenio Arias, αποτελούν τους βασικούς άξονες της νέας, διεθνούς έκθεσης του MOMus-Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη με τίτλο «Pablo
Picasso: Εξορία και Νοσταλγία».
Η έκθεση αποτελεί συνδιοργάνωση με το Museo Casa Natal Picasso στη Μάλαγα, θα παρουσιαστεί από τις 12 Ιουλίου έως τις 10 Νοεμβρίου 2024 στο Μουσείο του MOMus, στη Μονή Λαζαριστών στη Θεσσαλονίκη και έχει ως επίκεντρο την πολύχρονη και πολυδιάστατη φιλία του Pablo Picasso με τον κουρέα και φίλο του Eugenio Arias, εξόριστο αντιστασιακό. Μέσα από την αλληλογραφία των δύο ανδρών φωτίζεται με έναν εξαιρετικά ιδιαίτερο τρόπο η ταραχώδης περίοδος του
εμφύλιου πολέμου στην Ισπανία και της μετέπειτα εποχής (1936-1952), όπως οι δεσμοί με τη Γαλλική Αντίσταση και το παράνομο Κομμουνιστικό Κόμμα της Ισπανίας.
Στην έκθεση «Pablo Picasso: Εξορία και Νοσταλγία» παρουσιάζονται σχέδια, χαρακτικά και κεραμικά, προερχόμενα από τις συλλογές του Museo Casa Natal de Picasso στη Μάλαγα, ενώ πολλά από αυτά εκτίθενται για πρώτη φορά εκτός
Ισπανίας. Τα συγκεκριμένα έργα βρίσκονται σε διάλογο με έργα από τη συλλογή και το αρχείο Κωστάκη από την περίοδο της Ρωσικής Πρωτοπορίας που παρουσιάζονται παράλληλα στο MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, διευρύνοντας
έτσι την οπτική για τον μοντερνισμό, αγγίζοντας και φέρνοντας κοντά τις ευρωπαϊκές ιστορικές πρωτοπορίες.

Επιμέλεια: Carlos Ferrer Barrera
Συντονισμός: Μαρία Τσαντσάνογλου
Η έκθεση αποτελεί μέρος της διεθνούς συνεργασίας του MOMus με τον Δημόσιο Οργανισμό Διοίκησης του Σπιτιού-Μουσείου Pablo Ruiz Picasso και Άλλων Μουσειακών και Πολιτιστικών Φορέων της Μάλαγα (Agencia Pública
Para la Gestión de la Casa Natal de Pablo R. Picasso y Otros Equipamientos Museísticos y Culturales Ayuntamiento de Málaga), στο πλαίσιο της οποίας ήδη 450 έργα της συλλογής Κωστάκη βρίσκονται στην ισπανική πόλη για τη μεγάλη
έκθεση με τίτλο «Ουτοπία και Πρωτοπορία. Ρωσική τέχνη στη συλλογή  Κωστάκη του MOMus-Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης» (Utopía y Vanguardia. Arte ruso en la Colección Costakis – MOMus Museo de Arte Moderno de Salónica.
4.07.2024-31.03.2025, Colección del Museo Ruso). Πρόκειται για τη μεγάλη συνεργασία του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης του MOMus για το 2024, στο πλαίσιο κινήσεων δικτύωσης με μουσεία και ιδρύματα του εξωτερικού που έχουν στην κατοχή τους συλλογές ιστορικών ευρωπαϊκών πρωτοποριών.

Τα ιστορικό μιας φιλίας – Η συλλογή ενός μουσείου
Ο Pablo Picasso γνωρίστηκε με τον Eugenio Arias στο Vallauris της Νότιας Γαλλίας όπου ο Arias είχε διαφύγει ως αριστερός πολιτικός εξόριστος από το καθεστώς του Franco και εργαζόταν ως κουρέας. Λίγο μετά τον θάνατο του Eugenio
Arias το 2008, η οικογένειά του βρήκε μια δέσμη φύλλων από την ισπανική δεξιά και μοναρχική εφημερίδα ABC, στα οποία ο Picasso είχε παρέμβει με σχέδια και σημάδια στο περιθώριο των χρονικών των ταυρομαχιών, και με χειρόγραφο το επώνυμο «Arias», ως προσφώνηση προς τον παραλήπτη αυτής της ιδιαίτερης αλληλογραφίας. Πρόκειται για περισσότερα από 60 φύλλα, απόδειξη της φιλικής αλληλογραφίας μεταξύ δύο οπαδών της ταυρομαχίας, που έλαβε χώρα μεταξύ 1962 και 1968.
Αυτή η συλλογή φυλασσόταν στο σπίτι της οικογένειας των κληρονόμων του κουρέα Arias έως ότου, το 2016, η Madeleine και η Pauline Arias επισκέφτηκαν το Κέντρο Τεκμηρίωσης του Μουσείου στο σπίτι που γεννήθηκε ο Picasso (Museo Casa Natal Picasso) στη Μάλαγα και, το επόμενο έτος, αποφάσισαν να παραχωρήσουν εκεί για φύλαξη ένα σημαντικό corpus από σχέδια, χαρακτικά, εικονογραφημένα βιβλία και άλλο υλικό.

Η συλλογή συνοδευόταν από ένα μοναδικό αντίγραφο του βιβλίου Dibujos y Εscrutons, που έγραψε ο Picasso και εκδόθηκε το 1961 από τον Camilo José Cela, ισπανό συγγραφέα που τιμήθηκε το 1989 με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Αυτό το
αντίγραφο επιζωγραφίστηκε από τον Picasso το 1966 ως δώρο γενεθλίων ειδικά για τον φίλο του Eugenio Arias. Ανάμεσα στις σελίδες του υπάρχουν δύο χειρόγραφες σημειώσεις και 35 σελίδες επιζωγραφισμένες με σχέδια, αραβουργήματα και
διακοσμητικές πινελιές με μαρκαδόρο. Από αυτά ξεχωρίζει ο εντυπωσιακός Γενειοφόρος άνδρας, μια κλασσική ανδρική μορφή ζωγραφισμένη από τον καλλιτέχνη με κυκλικές χρωματιστές πινελιές που μοιάζουν να ακολουθούν τις τρίχες
της γενειάδας. Ένα πολύ κατάλληλο δώρο για τον κουρέα φίλο του. Τα σχέδια αυτά παρουσιάζονται για πρώτη φορά έξω από την Ισπανία.
Στη σειρά υπάρχουν επίσης σημαντικά εικονογραφημένα βιβλία όπως το Sueño y mentira de Franco (Το όνειρο και το ψέμα του Φράνκο) (1937), που συμπληρώνεται στην έκθεση και με άλλες εκδόσεις που αντικατοπτρίζουν τη συμμετοχή και την αλληλεγγύη του καλλιτέχνη με τον ισπανικό λαό, καθώς χρησιμοποίησε τα ποιήματά του και τις εικονογραφήσεις για τον αγώνα εναντίον του Ισπανού δικτάτορα Francisco Francο. Με την αντιστασιακή του λογοτεχνία και την εικονογράφηση του βοήθησε γνωστούς αντιστασιακούς και αντιναζιστές ποιητές και συγγραφείς, όπως ο Paul Eluard ή ο Robert Desnos να διαδώσουν την υπόθεση. Για πρώτη φορά δημοσιεύονται στα ελληνικά, σε μετάφραση της ΄Αντρης Μιχαήλ, δύο ποιήματα σουρεαλιστικής γραφής του ίδιου του Picasso.
Η συλλογή ολοκληρώνεται με φωτογραφίες, χαρακτικά και λιθογραφίες από τη συλλογή του Museo Casa Natal Picasso, που ενσωματώνουν και δίνουν μια εικόνα της αγάπης του καλλιτέχνη για τους ταύρους και τον κόσμο της Μεσογείου, έναν παράδεισο που μπόρεσε να ανακτήσει στο Vallauris, στην Κυανή Ακτή της Νότιας Γαλλίας, μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.