Aλλαγή προσανατολισμού του Φόρουμ Αερίου Ανατολικής Μεσογείου (EMGF) ζητά το νέο κόμμα των Πράσινων, ώστε να ανταποκρίνεται στα νέα δεδομένα της κλιματικής κρίσης και στις επείγουσες απαιτήσεις της.

Σε ανοικτή επιστολή των πρώην ευρωβουλευτών Μιχάλη Τρεμόπουλου και Νίκου Χρυσόγελου προς τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκο Αναστασιάδη και την υπουργό Ενέργειας κ. Νατάσα Πηλείδου, με την ευκαιρία της κυπριακής προεδρίας στο Φόρουμ Αερίου, απευθύνεται έκκληση για βιώσιμο αναπροσανατολισμό των βασικών κατευθύνσεων του Φόρουμ:

• ενίσχυση της περιβαλλοντικής ασφάλειας στα ήδη υπό εκμετάλλευση κοιτάσματα,
• ελαχιστοποίηση των επικίνδυνων διαρροών μεθανίου σε όλο τον κύκλο εξόρυξης και χρήσης,
• ενσωμάτωση της επίσημης σύστασης του Παγκόσμιου Οργανισμού Ενέργειας για άμεσο τερματισμό επενδύσεων σε κάθε νέο πρόγραμμα εξορύξεων,
• σχεδιασμό για σταδιακή μεσοπρόθεσμη απεξάρτηση των χωρών-μελών του Φόρουμ από όλα τα ορυκτά καύσιμα.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, θα μπορούσε να εξεταστεί και ενδεχόμενη πρόσκληση συμμετοχής προς την Τουρκία, με προσανατολισμό που θα αποκλείει περαιτέρω έρευνες και εξορύξεις υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο.

Παράλληλα επισημαίνεται η ανάγκη μιας νηφάλιας αποτίμησης για το κατά πόσο δικαιώθηκαν, έστω εν μέρει, οι αρχικές υποσχέσεις ότι οι υδρογονάνθρακες θα οδηγούσαν σε μεγαλύτερη ευημερία και ασφάλεια, με καλύτερες προοπτικές επίλυσης των προβλημάτων της περιοχής.

Η ανοικτή επιστολή των δύο πρώην Πράσινων ευρωβουλευτών κοινοποιείται και στον έλληνα πρωθυπουργό Κυρ. Μητσοτάκη, με πρόσκληση να στηρίξει ενδεχόμενες πρωτοβουλίες της Κύπρου σε θετική κατεύθυνση, αλλά και να επανεξετάσει το αντίστοιχο ελληνικό πρόγραμμα ερευνών και εξορύξεων υδρογονανθράκων.

Στο πλαίσιο αυτό τονίζεται ότι οι σημερινοί επίσημοι στόχοι του Φόρουμ Αερίου (που αναφέρονται σε «νέες υποδομές», «μελλοντικά αποθέματα» και «μελλοντικές ανακαλύψεις») είναι αναντίστοιχοι με τα πρόσφατα επίσημα δεδομένα για την κλιματική κρίση: 60% των ήδη επιβεβαιωμένων αποθεμάτων είναι απαραίτητο να μείνουν στη γη, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Ενέργειας συνιστά από τον Ιούλιο του 2021 πλήρη τερματισμό νέων ερευνών και εξορύξεων, η 6η Έκθεση του IPCC καταγράφει επιτάχυνση των ρυθμών της κλιματικής κρίσης, η Ανατολική Μεσόγειος σημειώνει ήδη πολλαπλάσια άνοδο θερμοκρασίας από τον παγκόσμιο μέσο όρο, ενώ από τη σύνοδο της Γλασκόβης εκκρεμεί αναθεώρηση κλιματικών δεσμεύσεων σε πιο φιλόδοξες κατευθύνσεις, από το 2022 και μετά, ιδίως για τις χώρες – μέλη της Ε.Ε.

Η επιστολή καταλήγει με έκκληση να αξιοποιηθεί η κυπριακή προεδρία στο Φόρουμ Αερίου «για πρωτοβουλίες βιωσιμότητας και ευθύνης απέναντι στην κλιμακούμενη κλιματική κρίση: τόσο στο ευρύτερο περιφερειακό επίπεδο της Ανατολικής Μεσογείου, όσο και στις πολιτικές της ίδιας της Κυπριακής Δημοκρατίας».

Ακολουθεί το κείμενο της ανοικτής επιστολής:

Προς:
κ. Νίκο Αναστασιάδη,
Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας

Κοινοποίηση:
κα. Νατάσα Πηλείδου,
Υπουργό Ενέργειας, Εμπορίου & Βιομηχανίας, προεδρεύουσα του EMGF για το 2022
κ. Κυριάκο Μητσοτάκη,
πρωθυπουργό της Ελλάδας

Κύριε Πρόεδρε,

Η ανάληψη της προεδρίας του Φόρουμ Φυσικού Αερίου Ανατολικής Μεσογείου (EMGF) από την Κυπριακή Δημοκρατία για το 2022, αποτελεί αναμφίβολα σημαντική στιγμή για τη χώρα σας. Παράλληλα, όμως, με το πανηγυρικό κλίμα, είναι σημαντικό να έχουμε όλοι υπόψη, κατά τον σχεδιασμό πολιτικής, την εξέλιξη των βασικών δεδομένων για τα ορυκτά καύσιμα και την κλιματική κρίση:

• Ακόμη και με 50% πιθανότητες επίτευξης του στόχου για συγκράτηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας στον +1,5 βαθμό Κελσίου, είναι αναγκαίο να παραμείνουν στη γη τουλάχιστον το 60% των ήδη επιβεβαιωμένων αποθεμάτων πετρελαίου και αερίου. Για περιορισμό του ρίσκου σε αποδεκτά ποσοστά, απαιτούνται ακόμη ριζικότεροι περιορισμοί εξορύξεων.
• Ήδη από τον Μάιο του 2021, η έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας Pathway to critical and formidable goal of net-zero emissions by 2050, ζητά ρητά άμεσο τερματισμό επενδύσεων σε κάθε νέο πρόγραμμα εξορύξεων ορυκτών καυσίμων.
• Η 6η Έκθεση του Διακυβερνητικού Πάνελ του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) τον Αύγουστο του 2021, τεκμηριώνει ότι η κλιματική κρίση επιδεινώνεται με ακόμη ταχύτερους ρυθμούς και ότι ο διαθέσιμος χρόνος για την αναγκαία μετάβαση περιορίζεται.
• Η Μεσόγειος είναι ένα από τα παγκόσμια hotspots κλιματικής κρίσης σύμφωνα με το Πρόγραμμα του ΟΗΕ για το Περιβάλλον και αναμένεται αύξηση ξηρασιών και ακραίων καιρικών φαινομένων, με την μεσογειακή περιοχή να θερμαίνεται 20% πιο γρήγορα από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
• Στοιχεία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών δείχνουν ότι η αύξηση αυτή εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, μεταξύ άλλων φυσικά για την Κύπρο και την Ελλάδα.
• Η νέα ατζέντα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ευρωμεσογειακή συνεργασία θέτει την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και την επιτάχυνση της Πράσινης μετάβασης ως μία από τις βασικές προτεραιότητες της Ε.Ε.
• Στην πρόσφατη σύνοδο COP-26 συμφωνήθηκε πρόβλεψη για αναθεώρηση των δεσμεύσεων των χωρών σε πιο φιλόδοξες κατευθύνσεις, από το 2022 και μετά, ώστε να αποφύγουμε το σενάριο της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας κατά 2,0-2,7 βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2060-2100.
• Η διάσταση αυτή αφορά ιδιαίτερα την Ε.Ε., όπου συμμετέχουν 3 από τις 7 χώρες-μέλη του EMGF (Κύπρος, Ελλάδα, Ιταλία), όπως και η Γαλλία, υποψήφια χώρα-μέλος του Φόρουμ.

Οι σημερινοί θεσμοθετημένοι στόχοι του Φόρουμ Φυσικού Αερίου της ανατολικής Μεσογείου (EMGF) εστιάζουν στη δημιουργία περιφερειακής αγοράς αερίου, με αναφορά σε «νέες υποδομές», «μελλοντικά αποθέματα» και «μελλοντικές ανακαλύψεις». Διαπνέονται από παραδοχές ότι υπάρχει άφθονος διαθέσιμος χρόνος για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, αρκετός για να χρησιμοποιηθεί πλήρως το ορυκτό αέριο ως μεταβατικό καύσιμο και να αποσβεστούν οι σχετικές επενδύσεις που απαιτούν ορίζοντα λειτουργίας τουλάχιστον 30-40 ετών για να είναι οικονομικά αποδοτικές. Όλα τα δεδομένα που παραθέτουμε, όμως, τεκμηριώνουν ότι τίποτα από αυτά δεν ισχύει.

Ως πρώην ευρωβουλευτές, λοιπόν, της Πολιτικής Ομάδας των Πράσινων/EFA και ως ιδρυτικά μέλη του νέου κόμματος των Πράσινων στην Ελλάδα, απευθύνουμε έκκληση προς την Κυπριακή Προεδρία του Φόρουμ Φυσικού Αερίου Ανατολικής Μεσογείου (EMGF) να αναλάβει πρωτοβουλία για επείγουσα αναθεώρηση των στόχων του Φόρουμ, σε κατευθύνσεις συμβατές με τις επείγουσες προκλήσεις της κλιματικής κρίσης. Τέτοιες κατευθύνσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν, ενδεικτικά:

• Ενίσχυση της περιβαλλοντικής ασφάλειας στα ήδη υπό εκμετάλλευση κοιτάσματα.
• Ελαχιστοποίηση των επικίνδυνων διαρροών μεθανίου όπως επισημαίνει και Επιστολή 50 ΜΚΟ -11 από την Ελλάδα: Σταματήστε την επέκταση των υποδομών ορυκτού αερίου σε όλα τα στάδια εξόρυξης, διακίνησης και τελικής κατανάλωσης.
• Ενσωμάτωση της σύστασης του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας για άμεσο τερματισμό επενδύσεων σε κάθε νέο πρόγραμμα εξορύξεων.
• Σχεδιασμό για σταδιακή μεσοπρόθεσμη απεξάρτηση των χωρών-μελών του Φόρουμ από όλα τα ορυκτά καύσιμα, το αργότερο μέχρι το 2050 και το καλύτερο μέχρι το 2040.
• Σε ένα τέτοιο αναδιαμορφωμένο πλαίσιο, θα μπορούσε να εξεταστεί και ενδεχόμενη πρόσκληση προς την Τουρκία να συμμετέχει και αυτή στο Φόρουμ, υπό νέο προσανατολισμό που θα αποκλείει περαιτέρω έρευνες και εξορύξεις υδρογονανθράκων στην ανατολική Μεσόγειο: κάτι τέτοιο θα απέκλειε στην πράξη και το ενδεχόμενο επανάληψης των εντάσεων του 2020.

Μια τέτοια αναθεώρηση στόχων, μπορεί να οδηγήσει σε μετεξέλιξη του Φόρουμ σε διακυβερνητικό Φόρουμ Ενεργειακής Μετάβασης και Πράσινης Συμφωνίας για την Ανατολική Μεσόγειο. Αξιοποιώντας την εμπειρία από διάφορους περιβαλλοντικούς και άλλους θεσμούς διακυβέρνησης θα προτείναμε παράλληλα να συσταθεί και να λειτουργήσει μια συνέλευση φορέων της κοινωνίας των πολιτών, των ακαδημαϊκών και ερευνητικών ιδρυμάτων και της αυτοδιοίκησης, που θα διευκολύνει την επιτάχυνση των αλλαγών που απαιτούνται.

Η ανάληψη της προεδρίας του EMGF από την Κυπριακή Δημοκρατία αποτελεί μια καλή ευκαιρία και για αποτίμηση των μέχρι τώρα επιλογών για προώθηση εκτεταμένων ερευνών και εξορύξεων υδρογονανθράκων. Στην υιοθέτησή τους δεν είχαν βαρύνει μόνο οι εκτιμήσεις εκείνης της εποχής για την κλιματική κρίση, αλλά και οι προσδοκίες για οικονομικά οφέλη και γεωπολιτική αναβάθμιση. Αξίζει λοιπόν να κάνουμε όλοι μια νηφάλια αποτίμηση για το κατά πόσο δικαιώθηκαν, έστω εν μέρει, οι υποσχέσεις ότι οι υδρογονάνθρακες θα οδηγούσαν σε μεγαλύτερη ευημερία και ασφάλεια, με καλύτερες προοπτικές επίλυσης των προβλημάτων της περιοχής.

Για όλες τις χώρες της περιοχής, η στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η συνεργασία για την ενεργειακή αποτελεσματικότητα προσφέρουν μια καλύτερη βάση για επίλυση πολλών από τα προβλήματα της περιοχής, αφού είναι διαθέσιμες σε αφθονία για όλες τις χώρες. Σε κάθε περίπτωση,, προστατεύουν το εύθραυστο θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον από κινδύνους που σχετίζονται με την εξόρυξη, μεταφορά και αποθήκευση ορυκτών καυσίμων. Η Μεσόγειος δεν είναι μόνο ένα κοινό περιβαλλοντικό αγαθό αλλά και η βάση των οικονομιών όλων των χωρών της περιοχής και τόπος γέννησης και αλληλεπίδρασης των πιο σημαντικών πολιτισμών.

Οφείλουμε, λοιπόν, να την προστατέψουμε μακροχρόνια, από περιβαλλοντικούς και κλιματικούς κινδύνους, διασφαλίζοντας έτσι την μακροχρόνια βιωσιμότητα και ευημερία των κοινωνιών και οικονομιών της περιοχής. Ήδη, άλλωστε, οι περισσότερες χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου (Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, αλλά και η Ελλάδα) δεσμεύονται πλέον να μην προχωρήσουν σε νέες άδειες ερευνών και εξορύξεων.

Με τις σκέψεις αυτές, σας καλούμε να αξιοποιήσετε την Κυπριακή Προεδρία στο EMGF για πρωτοβουλίες βιωσιμότητας και ευθύνης απέναντι στην κλιμακούμενη κλιματική κρίση: τόσο στο ευρύτερο περιφερειακό επίπεδο της Ανατολικής Μεσογείου, όσο και στις πολιτικές της ίδιας της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Κοινοποιούμε τέλος την επιστολή αυτή και στον Έλληνα πρωθυπουργό, καλώντας τον να στηρίξει ενδεχόμενες κυπριακές πρωτοβουλίες για βιώσιμο αναπροσανατολισμό του Φόρουμ Αερίου Ανατολικής Μεσογείου, επανεξετάζοντας παράλληλα το αντίστοιχο ελληνικό πρόγραμμα ερευνών και εξορύξεων υδρογονανθράκων.

Με εκτίμηση

Μιχάλης Τρεμόπουλος,
Νίκος Χρυσόγελος,
πρώην ευρωβουλευτές της Πολιτικής Ομάδας των Πράσινων/EFA