Η πανδημία COVID-19 και τα περιοριστικά μέτρα επιδείνωσαν την ψυχική ευημερία των ευρωπαίων πολιτών, ωστόσο η ΕΕ δεν διαθέτει ακόμη ολοκληρωμένο σχέδιο για την αντιμετώπιση αυτού του φλέγοντος ζητήματος. Μια ομάδα ευρωβουλευτών ζητούν αλλαγή, καθώς η ψυχική υγεία συχνά επισκιάζεται από άλλες ασθένειες.

«Περίπου το 16% του ευρωπαϊκού πληθυσμού αντιμετώπιζε προβλήματα ψυχικής υγείας πριν από την πανδημία COVID-19. Ο αριθμός αυτός διπλασιάστηκε τα τελευταία δύο χρόνια, καθιστώντας το ένα από τα ταχύτερα αναπτυσσόμενα προβλήματα υγείας σήμερα», δήλωσε ο Τσέχος ευρωβουλευτής των Χριστιανοδημοκρατών και επίσης συμπρόεδρος της κοινοβουλευτικής Συμμαχίας για την Ψυχική Υγεία, Tomáš Zdechovský, στη EURACTIV.cz.

Η Συμμαχία για την Ψυχική Υγεία ιδρύθηκε το 2009 ως Ομάδα Ενδιαφέροντος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Ψυχική Υγεία, την Ευημερία και τις Διαταραχές του Εγκεφάλου. Στόχος της είναι να φέρει σε επαφή ευρωβουλευτές και ενδιαφερόμενους φορείς  προωθώντας την ανάπτυξη πολιτικών της ΕΕ που συμβάλλουν στην πρόληψη της ψυχικής υγείας.

«Σύμφωνα με πολλούς κορυφαίους εμπειρογνώμονες, είναι η πανδημία της παγκόσμιας κρίσης ψυχικής υγείας που ακολουθεί την πανδημία COVID-19», επισήμανε ο Zdechovský.

Σε ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Ιούλιο του 2020 ζητήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταρτίσει σχέδιο δράσης για την ψυχική υγεία για την περίοδο 2021-2027, αλλά δεν έχει δημοσιευθεί ακόμη τέτοιο σχέδιο.

«Δεδομένων των επιπτώσεων της παγκόσμιας πανδημίας, χρειαζόμαστε μια συντονισμένη προσέγγιση της ΕΕ για την ψυχική υγεία. Είναι καιρός η Επιτροπή να παρουσιάσει ένα ολοκληρωμένο έγγραφο που θα αφορά συγκεκριμένες δράσεις και συστάσεις», δήλωσε ο Zdechovský.

Η Γενική Διεύθυνση SANTE της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχει δημιουργήσει ένα δίκτυο στην πλατφόρμα της για την πολιτική υγείας ώστε να συζητήσει τις πρακτικές ψυχικής υγείας που σχετίζονται με την πανδημία. Επιπλέον, ο προϋπολογισμός της ΕΕ χρηματοδοτεί μεταρρυθμίσεις και ερευνητικά έργα στον τομέα της ψυχικής υγείας σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ.

Ωστόσο, οι ευρωβουλευτές υποστηρίζουν ότι οι δραστηριότητες αυτές δεν είναι αρκετές.

«Αυτή τη στιγμή, η διακυβέρνηση της ψυχικής υγείας είναι κατακερματισμένη σε ολόκληρη την ΕΕ, και η οικοδόμηση συνεργασιών θα ήταν τόσο επωφελής για όλους», πρόσθεσε η Τσέχα ευρωβουλευτής της S&D, Radka Maxová- συμπρόεδρος της Συμμαχίας των ευρωβουλευτών για την ψυχική υγεία.

Κόστος των προβλημάτων ψυχικής υγείας – 600 δισ. ευρώ ετησίως

Οι ευρωβουλευτές προειδοποιούν ότι η αύξηση του άγχους, της κατάθλιψης και άλλων προβλημάτων ψυχικής υγείας επηρεάζει όχι μόνο τη ζωή των πολιτών αλλά και την ευρωπαϊκή οικονομία.

Σύμφωνα με τον Zdechovský, το κοινωνικοοικονομικό κόστος που συνδέεται με τα ζητήματα ψυχικής υγείας εκτιμάται ότι υπερβαίνει τα 600 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, δηλαδή περισσότερο από το 4% του ΑΕΠ της ΕΕ.

«Η κακή ψυχική υγεία οδηγεί σε σημαντικό οικονομικό κόστος λόγω της χαμηλότερης παραγωγικότητας και των κοινωνικών και υγειονομικών δαπανών. Πρόκειται για μια ολοκληρωμένη στρατηγική σε επίπεδο ΕΕ που θα μπορούσε να λάβει υπόψη τις διατομεακές επιπτώσεις των διαφόρων μέτρων πολιτικής για την ψυχική υγεία και να μας βοηθήσει να βγούμε ισχυρότεροι από την κρίση του κορονοϊού, ενισχύοντας την απασχόληση και την ανθεκτικότητα της κοινωνίας», πρόσθεσε η τσέχα ευρωβουλευτής Maxová.

Η ψυχική υγεία θα είναι μεταξύ των προτεραιοτήτων της τσεχικής προεδρίας της ΕΕ κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2022.

Επιπλέον, οι τσέχοι ευρωβουλευτές επιθυμούν να διασφαλίσουν ότι η ψυχική υγεία θα λάβει την προσοχή που της αξίζει σε ευρωπαϊκό επίπεδο το επόμενο έτος, καθώς τάσσονται υπέρ του να γίνει το 2023 το Ευρωπαϊκό Έτος Ψυχικής Υγείας – μια ιδέα που προωθείται από την ευρωπαϊκή οργάνωση για την ψυχική υγεία GAMIAN-Europe.

Σε πρόσφατες γραπτές απαντήσεις προς τους ευρωβουλευτές, η Επιτροπή δήλωσε ότι η χρηματοδότηση ερευνητικών έργων ή η υποστήριξη των πολιτικών υγείας των κρατών μελών της ΕΕ αποτελεί μεγαλύτερη προτεραιότητα από την πρωτοβουλία για το Ευρωπαϊκό Έτος Ψυχικής Υγείας.

Ευάλωτοι νέοι

Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), το 67% των ανθρώπων δηλώνουν ότι δεν λαμβάνουν την υποστήριξη ψυχικής υγείας που χρειάζονται.

Η μη προσβασιμότητα στη φροντίδα ψυχικής υγείας διευρύνθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας λόγω των περιορισμένων κοινωνικών επαφών.

Για παράδειγμα, στην Τσεχία, κατά τη διάρκεια της πανδημίας εμφανίστηκαν αρκετά νέα project στην προσπάθεια αντιμετώπισης του ζητήματος, συμπεριλαμβανομένων δωρεάν διαδικτυακών υπηρεσιών εμπειρογνωμόνων ή διαδικτυακών σεμιναρίων για την ψυχική υγεία. Μεταξύ των κορυφαίων παραδειγμάτων είναι ο «My Mental Health Guide», ένας δικτυακός τόπος που αναπτύχθηκε από εμπειρογνώμονες του Εθνικού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας της Τσεχίας, όπου οι άνθρωποι μπορούν να εξεταστούν δωρεάν για ψυχική διαταραχή μέσω ενός απλού ερωτηματολογίου.

Η πανδημία επηρέασε ιδιαίτερα την ψυχική υγείας της νέας γενιάς. Σύμφωνα με έκθεση του ΟΟΣΑ από τον Μάιο του 2021, η συχνότητα εμφάνισης προβλημάτων ψυχικής υγείας μεταξύ των νέων ηλικίας 15-24 ετών διπλασιάστηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας στις περισσότερες χώρες.