Οι αεροπορικές υποδομές της Ευρώπης λυγίζουν υπό την πίεση της μαζικής επιστροφής στις πτήσεις αυτό το καλοκαίρι, φέρνοντας χάος στα αεροδρόμια, πολύ συχνές ιστορίες για χαμένες αποσκευές, χαμένες συνδέσεις και εγκλωβισμένους επιβάτες που περιμένουν επί ώρες για να μιλήσουν με το εκνευρισμένο προσωπικό.

Σε όλη την ήπειρο, οι επίδοξοι ταξιδιώτες που θα ταξιδέψουν με αεροπλάνο αντιμετωπίζουν ουρές έως και επτά ώρες για να περάσουν από τα σημεία ελέγχου ασφαλείας, σοβαρές καθυστερήσεις στις ώρες αναχώρησης και αύξηση των ακυρωμένων πτήσεων.

Πίσω από την αναστάτωση κρύβεται η αποτυχία της αεροπορικής βιομηχανίας να προβλέψει την ταχεία ανάκαμψη της ταξιδιωτικής ζήτησης που προέκυψε από την σε όλο το μπλοκ χαλάρωση των ταξιδιωτικών περιορισμών COVID.

Το ξέσπασμα της πανδημίας το 2020 είδε τα αεροπορικά ταξίδια να ακινητοποιούνται, καθώς τα σύνορα έκλεισαν σε μια προσπάθεια να σταματήσει η εξάπλωση του ιού. Τα επόμενα δύο χρόνια έμελλε να είναι τα πιο δύσκολα στην ιστορία των ευρωπαϊκών αερομεταφορών, με τον αριθμό των επιβατών να μειώνεται.

Σε αυτή την πρωτοφανή περίοδο, δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι απολύθηκαν: περίπου 2,3 εκατομμύρια θέσεις εργασίας χάθηκαν στον τομέα παγκοσμίως.

Το αεροδρόμιο του Δουβλίνου φέρεται να απέλυσε περίπου το ένα τέταρτο του προσωπικού του, ενώ όσοι παρέμειναν υπόκεινται σε πάγωμα μισθών ή περικοπές μισθών. Για να αντιμετωπιστούν οι σοβαρές καθυστερήσεις που προκύπτουν από την έλλειψη προσωπικού, ο ιρλανδός υπουργός Μεταφορών Ίμον Ράιαν ανακοίνωσε ότι ο ιρλανδικός στρατός τίθεται σε ετοιμότητα από τα μέσα Αυγούστου μέχρι και σήμερα για να συνδράμει στην ασφάλεια του αεροδρομίου.

Η Ολλανδία αντιμετώπισε παρόμοια κατάσταση, καθώς το υπουργείο Άμυνας κλήθηκε από το αεροδρόμιο Schiphol να βοηθήσει. «Αυτή δεν ήταν μια ρεαλιστική επιλογή. Είναι γνωστό ότι η Άμυνα παλεύει με τις κενές θέσεις και ότι μια τέτοια υποστήριξη θα ήταν εις βάρος της δικής τους εκπαίδευσης και ετοιμότητας. Εκτός αυτού, όποιος δραστηριοποιείται στην ασφάλεια των αερομεταφορών πρέπει να συμμορφώνεται με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς για την εκπαίδευση», δήλωσε εκπρόσωπος του αεροδρομίου στη EURACTIV.

Σύμφωνα με εκπρόσωπο του υπουργείου Άμυνας, «ο στρατός δεν θα υποστηρίξει τη Schiphol, καθώς η Schiphol είναι μια εμπορική εταιρεία. Το ίδιο ισχύει και για τη στρατιωτική μας αστυνομία, καθώς είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για την ασφάλεια των ολλανδικών συνόρων. Η έλλειψη προσωπικού είναι πράγματι ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Το πώς η Schiphol αντιμετωπίζει την κατάσταση είναι ένα ζήτημα για την ίδια τη Schiphol».

Τα γερμανικά υπουργεία δίστασαν επίσης αρχικά να εμπλακούν. «Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι εταιρείες του ιδιωτικού τομέα που επηρεάζονται είναι οι ίδιες υπεύθυνες για τις πολιτικές προσωπικού τους και τις συνέπειές τους», δήλωσε εκπρόσωπος του υπουργείου Μεταφορών.

«Ωστόσο, δεδομένου ότι η έναρξη της καλοκαιρινής ταξιδιωτικής περιόδου σημαίνει ότι η κατάσταση αυτή επηρεάζει πρωτίστως τους πολίτες, οι οποίοι, μετά τη μακρά φάση των σκληρών περιορισμών της πανδημίας, θέλουν τώρα επιτέλους να απολαύσουν και πάλι τις διακοπές τους, ο ομοσπονδιακός υπουργός δρ Φόλκερ Βίσσινγκ ανέλαβε την πρωτοβουλία να δρομολογήσει συγκεκριμένα μέτρα με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη για τη βελτίωση της κατάστασης», πρόσθεσε.

Στην Πορτογαλία, η κυβέρνηση ανακοίνωσε τη Δευτέρα (4 Ιουλίου) ότι το θερινό σχέδιο έκτακτης ανάγκης για τα αεροδρόμια έχει ήδη εισέλθει σε ενισχύσεις «μέγιστης κατανομής» και θα συνεχίσει να παρακολουθεί την κατάσταση για πιθανές «αναγκαίες προσαρμογές». Το σχέδιό τους προβλέπει την αύξηση των πόρων και του προσωπικού, το οποίο περιλαμβάνει 55 επιπλέον επιθεωρητές από την Υπηρεσία Μετανάστευσης και Συνόρων – 25 στο αεροδρόμιο της Λισαβόνας – και την εφαρμογή νέων τεχνολογικών και επιχειρησιακών λύσεων.

Στη Σλοβακία, «ολόκληρη η αεροπορική βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένου του αεροδρομίου M.R. Štefánik, αισθάνεται την έλλειψη προσωπικού, καθώς κατά τη διάρκεια της πανδημίας ορισμένοι εργαζόμενοι άλλαξαν επάγγελμα χωρίς να επιστρέψουν μετά την υποχώρηση της κρίσης», δήλωσε εκπρόσωπος στη EURACTIV.

Οι προσλήψεις είναι αργές, με πολλούς εργαζόμενους που είχαν απασχοληθεί στο παρελθόν – από υπαλλήλους ασφαλείας μέχρι χειριστές εδάφους και πλήρωμα καμπίνας – να αρνούνται να επιστρέψουν, επικαλούμενοι χαμηλούς μισθούς, μη κοινωνικά ωράρια και κακές συνθήκες εργασίας, σύμφωνα με τη Λίβια Σπέρα, Γενική Γραμματέα της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Εργαζομένων στις Μεταφορές.

«Οι άνθρωποι που έφυγαν από τον τομέα επειδή απολύθηκαν στο πρώτο ή στο δεύτερο κύμα του COVID, αποφάσισαν να μην επιστρέψουν. Και ο λόγος που δεν επιστρέφουν είναι επειδή ο τομέας δεν παρέχει ελκυστικές συνθήκες», δήλωσε η Σπέρα στη EURACTIV.

Στη Γερμανία, θεωρούν ότι το πρόβλημα βρίσκεται βαθύτερα. Εκπρόσωπος της Ver.di, του μεγαλύτερου συνδικάτου του τομέα των υπηρεσιών της Γερμανίας, δήλωσε ότι «αυτό που βιώνουν σήμερα οι επιβάτες δεν είναι αποκλειστικά αποτέλεσμα της πανδημίας, αλλά είναι αυτοδημιούργητο λόγω του ληστρικού ανταγωνισμού των αερομεταφορέων χαμηλού κόστους στα αεροδρόμια, των σχετικών πολέμων τιμών όταν πρόκειται για διαγωνισμούς και της νοοτροπίας να παίρνεις πάντα το φθηνότερο από τα φθηνότερα. Το σύνθημα «η τσιγκουνιά είναι cool» οδηγεί αιτιωδώς σε χάος και ακυρώσεις. Η τιμή των εισιτηρίων πρέπει επομένως να είναι εξίσου στο επίκεντρο της προσοχής των πολιτικών με το ζήτημα της παροχής υποδομών και το κοινωνικό ζήτημα του πώς οι επιβάτες μπορούν και θέλουν να αντέξουν οικονομικά τις πτήσεις στο μέλλον».

Όσον αφορά τις μακροπρόθεσμες λύσεις, ζήτησαν καλύτερες συνθήκες εργασίας σε όλες τις θέσεις εργασίας στις αερομεταφορές, ανατρέποντας «την πολιτική απορρύθμισης και απελευθέρωσης που εφαρμόζεται τα τελευταία 25-30 χρόνια» και σταματώντας την επιδείνωση των συνθηκών εργασίας των εργαζομένων στις αεροπορικές εταιρείες χαμηλού κόστους.

Η απαίτηση από το προσωπικό να κάνει περισσότερα, συχνά με μειωμένο μισθό, έχει οδηγήσει σε εκτεταμένες απεργιακές κινητοποιήσεις σε όλη την Ένωση. Αυτές οι απεργίες έχουν επηρεάσει τους ταξιδιώτες, καθώς οι εργαζόμενοι σταματούν τις πτήσεις σε μια προσπάθεια για υψηλότερους μισθούς εν μέσω αυξανόμενου πληθωρισμού.

Από την πλευρά της, η αεροπορική βιομηχανία κατηγόρησε εν μέρει τους πολιτικούς για το χάος, υποστηρίζοντας ότι οι συγκεχυμένοι και διαρκώς μεταβαλλόμενοι περιορισμοί του COVID καθιστούσαν δύσκολο για τον τομέα να σχεδιάσει επαρκώς.

Ορισμένες χώρες, ωστόσο, προσαρμόστηκαν ταχύτερα. Η Φινλανδία άρχισε να βιώνει τις παρενέργειες της έλλειψης προσωπικού στις αρχές Ιουνίου και προσέλαβε περισσότερο προσωπικό και αναβάθμισε την τεχνολογία της. «Η διαδικασία πρόσληψης προσωπικού για το αεροδρόμιο και τον έλεγχο ασφαλείας ξεκίνησε από νωρίς, και το προσωπικό προσλαμβάνεται επί του παρόντος ασταμάτητα», δήλωσε η Ούλα Λέτιγιεφ, διευθύντρια του αεροδρομίου του Ελσίνκι, της εταιρείας αεροδρομίων Finavia.

«Επιπλέον, στο αεροδρόμιο του Ελσίνκι επενδύσαμε πρόσφατα σε ολοκαίνουργια, σύγχρονη τεχνολογία ελέγχου ασφαλείας, η οποία μας επιτρέπει να εκτελούμε με διπλάσια αποτελεσματικότητα από ό,τι πριν από την πανδημία», πρόσθεσε.

Η Γερμανία εργάζεται επίσης για την πρόσληψη περισσότερου προσωπικού. Η κυβέρνηση φέρεται να έχει συνάψει συμφωνία με μια τουρκική επιχείρηση επίγειου ελέγχου για να «δανειστεί» από αυτήν έως και 2.000 εργαζόμενους για βραχυπρόθεσμο χρονικό διάστημα.

Ορισμένες χώρες δημιουργούν μακροπρόθεσμες λύσεις, όπως ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας. «Στην Αυστρία, η εργασία μικρής διάρκειας επέτρεψε στο αεροδρόμιο της Βιέννης να γεφυρώσει τα χρόνια της κρίσης του κορονοϊού με πολύ χαμηλή κίνηση χωρίς περικοπές θέσεων εργασίας και, ως εκ τούτου, επηρεάζεται λιγότερο από άλλα ευρωπαϊκά αεροδρόμια από την έλλειψη προσωπικού και τις επιπτώσεις της», ανέφερε σε δήλωσή της η υφυπουργός Τουρισμού, Σουσάνε Κράους-Γουίνκλερ.

Ωστόσο, ακόμη και στη Βιέννη, η έλλειψη προσωπικού «λέει πολλά», όπως δήλωσε στη EURACTIV ο Χάνσγιοργκ Μίετκινγκ από την εταιρεία Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων, όπου οι αριθμοί απασχόλησης του ομίλου Flighave Wien βρίσκονται σήμερα περίπου στο 70% των αριθμών του 2019.