Η φωτογραφία των ηγετών Ρωσίας – Ιράν – Τουρκίας στην Τεχεράνη πέρασε το μήνυμα στη Δύση πως οι τρεις χώρες χαράζουν πολιτικές για τις περιοχές του ενδιαφέροντός τους χωρίς να εξαρτούν τις κινήσεις τους από συμμαχικές ή άλλες δεσμεύσεις. Με το τελευταίο να ισχύει ιδιαίτερα για την Τουρκία που πολύ θέλει να συνδιαλέγεται ισότιμα με μεγάλους και μεσαίους, με τον λόγο της να γίνεται σεβαστός. Όσο για τη Ρωσία και το Ιράν, από πολλού πορεύονται τους δικούς τους δρόμους που τέμνονται μόνο στα σημεία κοινότητας των συμφερόντων τους. Από τη φωτογραφία έλειψε ηθελημένα ο τέταρτος ισχυρός «αιρετικός», η Κίνα.

Η φωτογραφία της Τεχεράνης αναδεικνύει τον κοινό παρονομαστή των τριών καθεστώτων όπως και εκείνου της απούσας Κίνας: Τη σκληρότητα έναντι των αντίθετων φωνών στο εσωτερικό τους. Μια σκληρότητα που στη Ρωσία αντικατοπτρίζεται ενδεικτικά στα πρόσωπα των Βλαντίμιρ Μάου, Μαρίνα Ρακόβα, Σεργκέι Ζούεφ, Γιεβγκένι Ζακ, Μαξίμ Ίνκιν, Αρτούρ Στετσένκο. Όλων πρόσφατα φυλακισμένων διότι διαμαρτυρήθηκαν για την καταστολή των ακαδημαϊκών ελευθεριών και τον κρατικό έλεγχο στον τομέα της εκπαίδευσης («Novayagazeta», Reuters – 30/6/2022). Στην ιρανική επικράτεια, ξεχασμένη εδώ και δεκαετίες, η έννοια της ελευθερίας περιφρονείται με πιο πρόσφατο το περιστατικό της σύλληψης και φυλάκισης για έξι χρόνια του σκηνοθέτη Τζαφάρ Παναχί. Επειδή επιμένει να εκφράζει, μέσω των λόγων και του σκηνοθετικού έργου του, την αντίθεσή του στο καθεστώς («TA NEA», 20/7/2022). Όσο για την Τουρκία, το σκοτεινό φάσμα των δεινών όσων επικρίνουν το καθεστώς «κοσμείται» από σειρά καταδυναστευτικών μέτρων με πρώτο την επί τετραετία κράτηση του εμβληματικού πλέον ακτιβιστή Οσμάν Καβαλά που, τελικά, καταδικάστηκε σε ισόβια. Κατηγορούμενος για πράξεις που το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων χαρακτήρισε άσκηση δικαιωμάτων που έχουν κατοχυρωθεί από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου («TΑ ΝΕΑ», 21/7/2022). Για να μη γίνει αναφορά στις προγραφές κατά δημοσιογράφων, εν ενεργεία πολιτικών, στρατιωτικών, πανεπιστημιακών και κρατικών λειτουργών. Η Κίνα, τέλος, έχει τα δικά της «διάσημα» στον χώρο των ελευθεριών. Πρόσφατες οι βιαιοπραγίες κατά πολιτών για ανυπακοή στις εντολές που αφορούσαν τα μέτρα προστασίας από την πανδημία. Παράλληλα, τα δικαιώματα ομάδων – εθνοτικών, θρησκευτικών και άλλων – συνθλίβονται με σκληρή πολιτική πρόληψης ευρύτερων ταραχών. Όπως στην επαρχία Σιντζιάνγκ με τους μειονοτικούς Ουιγούρους να «συνετίζονται» ομαδικά σε στρατόπεδα – αναμορφωτήρια, βλέποντας τον τόπο τους να εποικίζεται με εκατομμύρια κινέζων Χαν υπό την «επίβλεψη» κινεζικών στρατευμάτων… («ΤΑ ΝΕΑ», 7/6/2022).

Τέσσερα καθεστώτα, με διαφορετικά πολιτικά συστήματα, αδίστακτα στη χρήση ολοκληρωτικών μεθόδων αντιμετώπισης της εσωτερικής δυσαρέσκειας. Τα δικαιώματα των πολιτών τούς είναι αδιάφορα και ουδέποτε αποτέλεσαν στοιχείο ουσιαστικής πολιτικής μέριμνας. Με αυτή την κατηγορία κρατών έχει να συμβιώσει η Δύση και είναι ζήτημα αν η συμβίωση αυτή είναι εφικτή και αν οι εξελίξεις θα οδηγήσουν σε ριζικές ανατροπές. Ευκταίο είναι οι δυτικές πρωτεύουσες να δουν καθαρά τον διεθνή ορίζοντα και να κινηθούν με γνώμονα την περίσωση της πραγματικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας όπου γης. Ώστε ο κυοφορούμενος εγκέλαδος να μην καταλήξει σε μετακινήσεις τεκτονικού χαρακτήρα, βλαπτικές για τις ίδιες. Ας μη λησμονείται πως κάποιες από τις τεκτονικές μετακινήσεις του παρελθόντος είχαν ως αφετηρία την καταπάτηση ελευθεριών και δικαιωμάτων από ανελεύθερα καθεστώτα.

Ο Γιώργος Κακλίκης είναι πρέσβης επί τιμή, ειδικός σύμβουλος  του ΕΛΙΑΜΕΠ

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα ΝΕΑ- Η αναδημοσίευσή του φέρει τη σύμφωνη γνώμη του συντάκτη του