Σε ένα διάλειμμα των γυρισμάτων, μας μίλησε για τα καλοκαίρια του 1960 και του 1970, όταν σύγχρονοι νησιώτες του αρχιπελάγους αφαιρούσαν εκατοντάδες από αυτά, για να τα αποστείλουν στους εντολείς τους. Στους Έλληνες και ξένους Συλλέκτες και στα αρχαιοπωλεία του εξωτερικού. Και για την προσωπική του μάχη να σταματήσει η πολιτιστική αιμορραγία δεκαετιών.

Φεβρουάριος 2022. Εισαγγελία του Μανχάταν, ΗΠΑ. Εν μέσω πάνδημης χαράς, η Ελληνίδα Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, παραλαμβάνει 55 πολύτιμα έργα της αρχαιότητας, που κατασχέθηκαν εις χείρας Αμερικανού Συλλέκτη, χάρη στις συντονισμένες ενέργειες της αμερικανικής εισαγγελίας και της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης Πολιτιστικών Αγαθών του ΥΠΠΟΑ. Δηλώνει μεταξύ άλλων τα εξής:

“Η τεράστια επιτυχία σας δεν είναι μόνο τα αρχαία που επιστρέφουν στις χώρες προέλευσής τους, ανάμεσα σε αυτές και η Ελλάδα, αλλά το ηχηρό μήνυμα προς όλους όσους εμπλέκονται στην παράνομη διακίνηση πολιτιστικών αγαθών, ότι αργά ή γρήγορα θα έρθει η ώρα, που οι παράνομες συναλλαγές θα αποκαλυφθούν και οι ίδιοι θα έρθουν αντιμέτωποι με τις συνέπειες των πράξεών τους.”

(Οι αρχαιότητες αυτές επέστρεψαν και βρίσκονται σήμερα σε ελληνικά Δημόσια Μουσεία, σύμφωνα με τους τόπους προέλευσής τους)

Σεπτέμβριος 2022. Το ΥΠΠΟΑ ανακοινώνει τον ‘επαναπατρισμό’ 161 κυκλαδικών αρχαιοτήτων, της ιδιωτικής συλλογής Stern. Ο Συλλέκτης φέρεται να δώρισε τις αρχαιότητες στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Εκείνο ειδοποίησε τις ελληνικές αρχές γιατί γνωρίζει καλά πως η αποδοχή θα είχε σκανδαλώδεις συνέπειες. Και οι ελληνικές αρχές προέβησαν σε έναν πρωτοφανή χειρισμό. Αντί ελέγχου αυθεντικότητας από εξειδικευμένους επιστήμονες, αντί απαίτησης καταβολής παραστατικών νόμιμης προέλευσης, αντί δικαστικής ή εξωδικαστικής απόσπασης και άμεσης επιστροφής, το ΥΠΠΟΑ διακήρυξε την (αυτοδίκαιη άλλωστε κατά τον ελληνικό Νόμο) κυριότητα της συλλογής για το ελληνικό κράτος και αναγνώρισε ως νόμιμο Κάτοχό της ένα νεότευκτο αμερικανικό Ίδρυμα (ονόματι Hellenic Ancient Culture Institute (HACI) στο Delaware, συμφερόντων του Ιδρύματος Ν. Π. Γουλανδρή. Μην ψάξετε για site, δεν έχει ακόμη), το οποίο με τη σειρά του δάνεισε τη συλλογή στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης όπου προβλέπεται να παραμείνει εκτεθειμένη ως το 2073. Ένας μικρός αριθμός εξ αυτών συμφωνήθηκε να έρχεται εκ περιτροπής στο ιδιωτικό Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, με αντάλλαγμα ισάριθμα δάνεια των ελληνικών Μουσείων προς το ΜΕΤ. Οι αρμόδιες Διευθύνσεις του Υπουργείου δεν ενεπλάκησαν ποτέ και πληροφορήθηκαν την είδηση από τα ΜΜΕ. Δημοσιεύματα αναφέρουν πως ο Συλλέκτης θα επισκεφθεί σύντομα την Ελλάδα και θα γίνει δεκτός μετ΄ επαίνων από τις ελληνικές αρχές.

Κι επειδή ο τρόπος αυτός δεν προβλέπεται από τον ελληνικό αρχαιολογικό νόμο, η όλη διαδικασία δεν εισάγεται στο ΚΑΣ, αλλά στο ελληνικό κοινοβούλιο προς επικύρωση (Πέμπτη 8/9/2022). Με τους Έλληνες βουλευτές να πρέπει να εισηγηθούν, να γνωμοδοτήσουν και να αποφασίσουν επί ενός ζητήματος, που συνεπάγεται την αλλαγή πλεύσης της εθνικής πολιτικής στο θέμα της διεκδίκησης παρανόμως εξαχθεισών αρχαιοτήτων.

Μπορούμε αλήθεια μετά από τέτοια συμφωνία αναγνώρισης ξένης κατοχής ελληνικών αρχαιοτήτων για 50 χρόνια, να διεκδικήσουμε ξανά από τις ΗΠΑ την κυριότητα ΚΑΙ την κατοχή μιας παράνομης συλλογής; Να την δούμε να επιστρέφει όσο ακόμη ζούμε; “Να αποκαλυφθούν οι παράνομες συναλλαγές και οι ίδιοι θα έρθουν αντιμέτωποι με τις συνέπειες των πράξεών τους”; Και με ποιο επιχείρημα θα διευκρινίσουμε πως επιθυμούμε τη δίωξη αντί της συναλλαγής;

Σεπτέμβριος 2022. 48 ώρες μετά από την ανακοίνωση του ‘επαναπατρισμού’ των 161 κυκλαδικών αρχαιοτήτων, που θα παραμείνουν ως το 2073 στην Κατοχή του αμερικανικού Ιδρύματος και στην έκθεση του ΜΕΤ, οι εισαγγελικές αρχές των ΗΠΑ δημοσιοποίησαν δύο μείζονες κατασχέσεις δεκάδων παράνομων αρχαιοτήτων του ίδιου αμερικανικού Μουσείου, καταδεικνύοντας γι΄ ακόμη μία φορά πως ο νέος εταίρος του ελληνικού κράτους, το ΜΕΤ, εξακολουθεί να αποδέχεται σκάνδαλα τυμβωρυχίας για χάρη των προθηκών του.

Κέρος, σήμερα το απόγευμα. Οι ανεσκαμμένες τομές του προϊστορικού οικισμού στο Δασκαλιό σταματούν στο όριο της νομιμότητας και του κινδύνου. Ανασκαμμένα όσα γνωρίζουμε από την έρευνα κι αθέατα μέσα στο χώμα όσα απομένει να διαφυλάξουμε για να μην γίνουν μπιζού και διακόσμηση και προϊόντα διαμελισμού για μισόν αιώνα”.