Ο Αιμίλιος Χειλάκης συσκηνοθετεί και πρωταγνωνιστεί μαζί με τον Γιάννη Μπέζο και τη Μυρτώ Αλικάκη στον Οθέλλο του Σέξπιρ. Ένα έργο «τραγικά επίκαιρο» όπως αναφέρει και ο ίδιος μιλώντας για τον «δάκο των γυναικοκτονιών» που καταγράφεται φέτος στη χώρα. Ένα έργο το οποίο παρόλο που παίζεται 400 χρόνια μετά την συγγραφή του αναδεικνύει ερωτήματα κοινά με την ανθρώπινη φύση. Και μάλιστα αναδεικνύει ζητήματα όπως ο ξένος, ο πρόσφυγας, η ζήλια, η πίστη ή δυσπιστία, η οργή και καλεί τον θεατή να δώσει αυτός την απάντηση, καθώς αυτός είναι ο ρόλος του ηθοποιού αλλά και του εκάστοτε σκηνοθέτη: να δώσει έναυσμα για συζήτηση, για διάλογο, για την απόδειξη του ότι ο άνθρωπος πρέπει να συνομιλεί κι όχι να είναι μόνος του.

«Εμείς εικάζουμε ότι θα συνομιλήσουμε μαζί σας για το τι είναι το διαφορετικό, για το τι είναι η τραγωδία του ξένου, για το πώς είναι να νοιώθεις πραγματικά ξένος ακόμη και στον ίδιο σου τον εαυτό και πώς η όποια άλλη σκέψη ενός διαβολέα, του Ιάγου, θα προκαλέσει το μεγάλο πρόβλημα να φτάσεις να σκοτώσεις. Σε ποιο σημείο φτάνει η ανθρώπινη αδυναμία για να διαχειριστεί η ίδια τον εαυτό της» απαντά ο Αιμίλιος Χειλάκης στο ερώτημα τι προτείνει ο Οθέλλος που ήδη περιοδεύει ανά την Ελλάδα φέτος. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα στο Θέατρο Βεάκη το οποίο είχε συμφωνηθεί πριν τρία χρόνια κι είχε έρθει ως απάντηση στην ανάγκη να βρεθούν επί σκηνής ο Αιμίλιος Χειλάκης με τον Γιάννη Μπέζο αλλά δεν ευόδωσε τότε λόγω πανδημίας και δυσκολιών, αλλά που πλέον κατάφερε να πραγματοποιηθεί καθώς συνέπιπταν τα προγράμματα των ηθοποιών. «Ο κοινός τόπος πάντως και του Γιάννη Μπέζου και του Μανώλη Δούνια ήταν να μιλήσουμε για όσα προαναφέρθηκαν».

Τραγικά επίκαιρα… όμως

«Δεν θέλαμε καθόλου να είμαστε τραγικά επίκαιροι για τον τρόπο που πεθαίνει μια γυναίκα στο κρεβάτι της πνιγμένη γιατί κάποιος είπε ότι είναι άπιστη. Καταρχάς ακόμη και να απιστεί μια γυναίκα ή ένας άντρας δεν σημαίνει πως αυτό συνεπάγεται και φόνο. Υπάρχουν και οι χωρισμοί. Νομίζω πως είναι προτιμότερο να φεύγεις παρά να αφαιρείς μια ζωή. Όσο πληγωμένος και να είσαι όσο και να θεωρείς πως ο εγωισμός σου είναι στα πατώματα καλύτερα να φεύγεις από το να σκοτώνεις με 8 σφαίρες ή πνίγοντας. Είναι φοβερό αυτό που συμβαίνει… έχει πέσει ένας «δάκος» γυναικοκτονιών. Όταν σε σκοτώνει κάποιος λόγω του φύλου σου, επειδή θεωρεί ότι του ανήκεις, όταν θεωρεί ότι υπερτερεί εις βάρος σου όλα αυτά είναι βία έμφυλη και όταν οδηγεί στον φόνο δεν είναι απλώς δολοφονία είναι για συγκεκριμένο λόγο, είναι γιατί θεωρώ ότι μου ανήκεις και έτσι μπορώ να κάνω ό,τι θέλω στο σώμα σου. Δεν ανήκουμε στους ανθρώπους. Αυτό που μας ανήκει είναι να κάνουμε τους άλλους να μας αγαπήσουν.

Ο Οθέλλος καταφέρνει να περάσει την ιδέα αυτή;

Εσείς μπορείτε να δώσετε αυτή την απάντηση. Εμείς θα σας βάλουμε την ερώτηση. Δεν απαντάμε. Δεν παίρνουμε θέση. Εμείς θα σας θέσουμε τις ίδιες ερωτήσεις που θέτει ο Σέξπιρ…

Ο θίασος βρίσκεται στη σκηνή σε όλη τη διάρκεια του έργου… Γιατί κάνατε αυτή την επιλογή;

Επιλέξαμε να δείξουμε τα «εν οίκω εν δήμω». Θέλαμε να δείξουμε τη σχέση της τραγωδίας του Σέξπιρ με το πρότυπο των αρχαίων τραγωδιών. Βλέπουμε και την ύβρη και την άτη και τη νέμεση και την τίση. Τις βλέπουμε στο έργο απλώς σε κλειστά δωμάτια. Αυτό που θέλαμε να κάνουμε με τον Μανώλη  Δούνια ήταν να αποϊδιωτικοποιήσουμε αυτές  τις στιγμές και να τις φέρουμε στη δημόσια σφαίρα που ούτως ή άλλως συμβαίνουν στη δημόσια σφαίρα καθώς υπάρχουν θεατές. Όπως συμβαίνει στην αρχαία τραγωδία με την παρουσία του χορού, των ανθρώπων που μπροστά τους συνέβαιναν κάποια πράγματα και δημιουργούσαν το τετελεσμένο, αυτό που δεν μπορούσε να μην είναι τραγικό είναι αυτό που δεν αλλάζει, δραματικό υπάρχει και η στιγμή που μπορείς να διορθώσεις τα πράγματα. Αποδραματοποιήσαμε και τραγικοποιήσαμε με τη δική μας σκέψη το έργο του Σέπξιρ».

Και το θέατρο περνά κρίση, θα την ξεπεράσει;

Το θέατρο περνά κρίση γιατί η κοινωνία περνάει κρίση εδώ και πάρα πολλά χρόνια αξιών. Απλώς τώρα φάνηκαν. Όταν από τα πιο επίσημα χείλη ακούς ότι δεν είμαστε απαραίτητη δομή, όταν βγαίνει κάποιος δημοσιολόγος και λέει ότι τα θέατρα είναι μη απαραίτητες δομές, όταν τους μήνες που ήταν κλειστά τα θέατρα δεν ακούστηκε καν η λέξη «θέατρο» ενώ ακούστηκε «εστίαση», «σχολεία», «εκκλησία». Περνάει κρίση το θέατρο. Περνάει κρίση όμως και μια κοινωνία η οποία πρέπει να μάθει να το έχει ανάγκη. Όχι γιατί είμαστε ωραίοι και διάσημοι. Αλλά μας έχετε ανάγκη γιατί θα σας πούμε κάτι που θα σας βάλει  να σκεφτείτε. Δεν μας έχετε ανάγκη επειδή είμαστε ονόματα. Ποιος νοιάζεται για αυτό; Να νοιάζεστε επειδή κάποιοι άνθρωποι συνεχίζουν να σας φέρνουν μεγάλες ιδέες μεγάλων ανδρών. Εμείς 418 χρόνια από τότε που γράφτηκε ο Οθέλλος το ξαναφέρνουμε μπροστά σας, να το ερμηνεύσουμε, να καταλάβουμε τι ακριβώς λέει να το ακούσετε κι εσείς. Αυτή είναι η δύναμή μας, η ιερότητα που έχουμε ως επαγγελματίες, η ιερότητα του θεάτρου. Επίσης, το θέατρο για όσους είναι πιστοί είναι ένα εκκλησίασμα, το πρώτο. Καλείσαι κάπου να ακούσεις λόγια που δεν μπορείς να τα πεις εσύ, τα εκστομίζει κάποιος ποιητής, εν προκειμένω ο Σέξπιρ, ο οποίος τα έκανε με σπουδαίο τρόπο κι απόδειξη αυτού είναι ότι το έργο επιζεί εδώ και 400 χρόνια. Ας αφεθούμε στα εκκλησιάσματα και εμείς οι ίδιοι να σταματήσουμε να προκαλούμε κρίση στο θέατρο ως επαγγελματίες κι εσείς ως «καταναλωτές» του προϊόντος.

Ο ρόλος του ξένου;

Τι να πούμε για την ξενοφοβική Ελλάδα που έβγαλε ξενοφοβικό κόμμα στη Βουλή; Γιατί κάποιοι βγήκανε, κάποιοι τους ψήφισαν. Να μιλήσουμε για τους πρόσφυγες λες και θέλουν να μείνουν στην Ελλάδα… transit είναι η Ελλάδα για αυτούς. Εγκλωβίστηκαν εδώ. Στη Γερμανία ή τη Σουηδία θέλουν να ζήσουν. Εκεί όπου υπάρχει καλύτερο βιομηχανικό επίπεδο για να μπορέσουν να δουλέψουν. Πιστέψτε με, αυτός ο φόβος ξεκινάει από έναν βασικότερο φόβο, τον φόβο του ξένου που έχουμε και έχετε μέσα σας. Χρησιμοποιώ το β’ πληθυντικό για να σας πω σε τι ακριβώς αναφερόμαστε εμείς όταν σας δείχνουμε την παράσταση. Κι ο φόβος που έχετε μέσα σας είναι η στιγμή που δεν πιστεύετε στον εαυτό σας. Είναι η στιγμή που δεν μπορείτε να καταλάβετε πως αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα, την Ευρώπη, τον κόσμο είναι ότι ο ίδιος ο Δυτικός Κόσμος ενδοσκοπεί τόσο ανελέητα που έχει αρχίσει και τρώει τη σάρκα του ο ίδιος. Αντί να είμαστε εξωστρεφείς και να μοιραστούμε την ερώτησή μας… αναρωτιόμαστε μόνοι μας. Σε μια γωνιά μας. Όχι, είμαστε κοινωνικά όντα και το απέδειξε η πανδημία, το απέδειξαν οι εγκλεισμοί μας. Χωρίς την αγκαλιά, τους φίλους μας χωρίς να μπορούμε να βρισκόμαστε κάπου δεν μπορούμε. Είμαστε ένα είδος, ο homo sapiens που χρειάζεται την αγέλη του. Τουλάχιστον ας καταλάβουν οι άνθρωποι που δεν αντιλαμβάνονται τη χρησιμότητά τους πως πρέπει να χρησιμοποιήσουν τα τρία ανοσιακά εργαλεία: το εμβόλιο, την απόσταση και τη μάσκα. Καταλαβαίνω όσους φοβούνται το εμβόλιο. Είναι κάτι που δεν ξέρεις. Τουλάχιστον ας τηρήσουν τα άλλα δύο, τουλάχιστον να μην ακούμε ανθρώπους που δεν πιστεύουν ότι υπάρχει ο ιός.

Η επιστροφή στο θέατρο με τους θεατές;

Φάνηκε σε εμάς τους ηθοποιούς με μεγάλη μας έκπληξη πως οι θεατές το είχαν πολύ μεγαλύτερη ανάγκη από ό,τι εμείς. Έβλεπες θεατές να έρχονται να δουν τους αγαπημένους τους ηθοποιούς να είναι εκεί παρόντες να τους λένε ιστορίες… με περισσότερη ανάγκη από ό,τι είχαμε εμείς να ανεβούμε στη σκηνή. Απλώς τώρα διαχειριζόμαστε τους νέους φόβους, τις φυσικές καταστροφές, την κλιματική αλλαγή που έχει προκαλέσει 11 μέρες καύσωνα κάτι που δεν έχουμε ξαναδεί. Διαχειριζόμαστε τα ίδια προβλήματα. Καταναλώστε τέχνη, γίνετε  άνθρωποι που εν γνώσει σας πηγαίνετε κάπου για να ακούσετε γνώμες άλλων, καταναλώστε το προϊόν γιατί δεν είναι μόνο ότι ζουν άνθρωποι από αυτή την κατανάλωση, αλλά εσείς οι ίδιοι θα γίνετε καλύτεροι.

Για το Θέατρο του Δίου;

Κάθε φορά που επιστρέφω στο Δίον είναι πολύ μεγάλη υπόθεση για μένα καθώς πρώτη φορά ήταν το 1990 μαθητής του Θεάτρου Τέχνης. Έπαιζα στη ρίζα του βουνού και μάλιστα την Ιφιγένεια εν Αυλίδι. Σε κάποια στιγμή η Κλυταιμνήστρα ζήτησε βοήθεια από το Δία. Τότε εγώ ένα παιδί της σχολής ανατρίχιασα … φοβερό οι ίδιοι θεατές που τα άκουγαν τότε τα ακούν και τώρα δίπλα στο σπίτι τους, αυτό των Θεών. Είναι πάρα πολύ ωραίο”.

Και φυσικά είπε πως μας περιμένει όλους για να ακούσουμε μια ιστορία “στην οποία το διαφορετικό δεν είναι για φόβο. Είναι για να το αγκαλιάσουμε για να γίνει μέρος μας”.

Συνέντευξη στη Δήμητρα Μακρή