Στις εξελίξεις μετά και τη διεξαγωγή των δεύτερων βουλευτικών εκλογών στη Βουλγαρία μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, αναφέρθηκε ο αναπληρωτής καθηγητής Συγκριτικής Πολιτικής στα Βαλκάνια, Γιώργος Χρηστίδης. Η χώρα κλονίστηκε το τελευταίο έτος από μαζικές διαδηλώσεις εναντίον της κυβέρνησης Μπορίσοφ, με αποτέλεσμα τον τερματισμό της πολιτικής του κυριαρχίας. Για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης όμως, όπως εξήγησε ο κ. Χρηστίδης, δεν υπάρχουν «ιδιαίτερα αυξημένες πιθανότητες». Μίλησε επίσης για τη πολιτική αβεβαιότητα που επικρατεί αλλά και για την απαξίωση του πολιτικού συστήματος, όπως αποδεικνύεται και από τα χαμηλά ποσοστά συμμετοχής στις εκλογές. Τέλος τοποθετήθηκε και για το εάν μια πιθανή νίκη Τρίφονοφ οδηγήσει στην άρση του βέτο απέναντι στη Βόρεια Μακεδονία.

Σε τι φάση βρισκόμαστε πλέον στη Βουλγαρία μετά και τη διεξαγωγή των βουλευτικών εκλογών; Είναι εφικτός αυτή τη φορά ο σχηματισμός κυβέρνησης;

Οι βουλγαρικές εκλογές δεν παρήγαγαν ένα καθαρό αποτέλεσμα. Τα λεγόμενα «κόμματα διαμαρτυρίας» δεν συγκεντρώνουν τις απαραίτητες 121 έδρες ώστε να μπορέσουν να σχηματίσουν κυβέρνηση. Από την άλλη πλευρά, ούτε τα «συστημικά κόμματα» μπορούν να σχηματίσουν κυβέρνηση μόνα τους ή σε συνεργασία. Η αίσθηση που υπάρχει είναι ότι μπαίνουμε σε μια δύσκολη περίοδο με όχι ιδιαίτερα αυξημένες πιθανότητες σχηματισμού μιας νέας κυβέρνησης.

Η προσέλευση στις κάλπες την δεν ξεπέρασε το 41%. Αυτό τι υπονοεί για το πολιτικό σύστημα της Βουλγαρίας;

Η Βουλγαρία, αν παρατηρήσει κάποιος τις εκλογικές αναμετρήσεις των τελευταίων 20 ετών, παρουσιάζει χαμηλά ποσοστά συμμετοχής. Η συμμετοχή στις εκλογές του Απριλίου κυμάνθηκε περίπου στο 51%. Και αυτές δηλαδή είχαν χαμηλό ποσοστό συμμετοχής. Υπάρχει μια αποστασιοποίηση του κόσμου από την εκλογική διαδικασία διότι προφανώς υπάρχει μια συνολική αποστασιοποίηση από την ίδια την πολιτική. Αυτή τη φορά και παρά τις προσδοκίες το ποσοστό ήταν ακόμη μεγαλύτερο, ενισχύοντας τον προβληματισμό. Προτείνω διάφορες εξηγήσεις. Παίζει ρόλο το ότι βρισκόμαστε στο μέσο του καλοκαιριού. Πολλοί άνθρωποι βρίσκονται σε διακοπές στη Βουλγαρία και δεν έκαναν τον κόπο να γυρίσουν για να ψηφίσουν. Αντιθέτως, στο εξωτερικό είχε υπάρξει πρόβλεψη για δυνατότητα συμμετοχής στις εκλογές σε εκλογικά κέντρα που στήθηκαν, όπως στη Χαλκιδική. Υπάρχουν και άλλοι λόγοι. Ενδεχομένως το έντονο κλίμα πόλωσης που διαμορφώθηκε στη Βουλγαρία εδώ και πολλούς μήνες να αποξένωσε ένα κομμάτι των ψηφοφόρων.

Με αφορμή τη διαχείριση της πανδημίας από τον Μπορίσοφ αλλά και στα σκάνδαλα στα οποία ο ίδιος εμπλέκεται, ξέσπασαν μαζικές διαδηλώσεις εναντίον της κυβέρνησής του. Θεωρείτε ότι ο Τρίφονοφ συσπείρωσε γύρω του το εκλογικό σώμα που ήταν απογοητευμένο από τον Μπορίσοφ;   

Το κόμμα του Τρίφονοφ συγκεντρώνει ένα ποσοστό γύρω στο 24%. Αναλογικά με το συνολικό ποσοστό συμμετοχής (41%) σημαίνει ότι λιγότερο από το 10% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων ψήφισαν το κόμμα του. Είναι πολύ χαμηλό ποσοστό. Ο ίδιος αποτελεί μια χαρισματική προσωπικότητα, με πολυετή παρουσία στη βουλγαρική τηλεόραση, είχε δική του εκπομπή, είναι μουσικός παραγωγός και ασχολείται με τη μουσική. Αποφάσισε να εμπλακεί στη πολιτική τα τελευταία χρόνια, έπειτα από την πρωτοβουλία που πήρε προκειμένου να διεξαχθεί ένα δημοψήφισμα, με στόχο την αλλαγή λειτουργίας του πολιτικού συστήματος. Το δημοψήφισμα πραγματοποιήθηκε αλλά τα αποτελέσματά του αγνοήθηκαν από την κυβέρνηση και τα υπόλοιπα κόμματα. Τότε ο Τρίφονοφ αποφάσισε να ασχοληθεί με την πολιτική, με στόχο να εξασφαλίσει την υλοποίηση των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος. Το δημοψήφισμα αφορούσε την υιοθέτηση υποχρεωτικής ψηφοφορίας, την αλλαγή του νόμου περί χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων και την αλλαγή του εκλογικού συστήματος. Είναι χαρακτηριστικό ότι το κόμμα του Σλάβι Τρίφονοφ δεν είχε εκλογικό πρόγραμμα, είχε αυτές τις τρεις βασικές θέσεις. Όπως αναφέρουν οι βούλγαροι αναλυτές, ο Τρίφονοφ κατάφερε να συγκεντρώσει τη στήριξη ενός τμήματος της νεολαίας, η  οποία εξέφρασε με την ψήφο της τη δυσαρέσκεά της απέναντι στο πολιτικό σύστημα, αλλά επίσης στηρίχτηκε και από πολλούς Βούλγαρους στο εξωτερικό. Φαίνεται πως το μερίδιο του λέοντος σε ψήφους στην συγκεκριμένη εκλογική αναμέτρηση το κέρδισε από το εξωτερικό ο Τρίφονοφ. Αν δεν υπήρχαν οι ψήφοι του εξωτερικού δεν θα είχε ξεπεράσει το κόμμα GERB.

Άρα ο κόσμος στράφηκε στο Τρίφονοφ καταρχάς λόγω της αναγνωρισιμότητάς του και επειδή ήθελε να τιμωρήσει την κυβέρνηση του Μπορίσοφ;

Στη Βουλγαρία όλοι συμφωνούν ότι η κατάσταση είναι προβληματική με επίκεντρο τον τρόπο λειτουργίας του πολιτικού συστήματος γύρω από το οποίο υπάρχει ένα εκτεταμένο σύστημα διαπλοκής που εντοπίζεται σε όλη την κοινωνία. Όλοι συμφωνούν σε αυτό. Δεν υπάρχει κινητοποίηση όμως από την πλευρά της κοινωνίας προκειμένου να επιτευχθεί μια ουσιαστική αλλαγή. Το ποσοστό συμμετοχής των εκλογών το υπογραμμίζει αυτό. Δεν μπορεί να πιστεύεις ότι πρέπει να αλλάξουν τα πράγματα στη χώρα σου, αλλά να μην συμμετέχεις στις εκλογές. Αυτό υποδηλώνει ότι η κοινωνία δεν πιστεύει στο ότι μπορεί να επέλθει κάποια αλλαγή. Υπάρχει μια έλλειψη πίστης σε ένα μεγάλο ποσοστό Βουλγάρων ότι μπορεί τα πράγματα να αλλάξουν και αυτό δεν είναι καλό διότι υπονομεύει την έλλειψη πίστης στο συγκεκριμένο πολιτικό σύστημα.

Ο Τρίφονοφ ανήκει στην κατηγορία των πολιτικών που προέρχονται από τον χώρο του θεάματος. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που παρατηρείται ευρέως τα τελευταία χρόνια σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Αυτό πως ερμηνεύεται πολιτικά;

Όταν ένα πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να προσφέρει λύσεις μέσα από τις συνήθεις διαδικασίες αρχίζει η αμφισβήτησή

του και ανοίγει ο δρόμος για εναλλακτικές μορφές. Ο λαϊκισμός και η ακροδεξιά αποδεικνύουν ότι αμφισβητείται το πολιτικό κατεστημένο. Η απουσία συναίνεσης στη αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων που γίνονται όλο και πιο δυσεπίλυτα, ωθούν τις κοινωνίες στην αναζήτηση διαφορετικών τρόπων αντιμετώπισής τους. Αυτοί οι άνθρωποι που δεν είχαν καμία σχέση με την πολιτική και ενεπλάκησαν ή οι άνθρωποι που λειτουργούν ως επαγγελματίες πολιτικοί έχουν φτιάξει ένα σκληρό προφίλ με αυταρχικές τάσεις, όπως παρατηρούμε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Είναι μια δύσκολη περίοδος, νομίζω θα δοκιμαστούν πολλά.

Χρησιμοποιήσατε τους όρους «λαϊκισμός» και «ακροδεξιά» αναφερόμενος στον Τρίφονοφ. Είναι εύστοχη, εκτιμάτε, η σύγκρισή του με τον Ντόναλντ Τραμπ, όπως έχει ειπωθεί;

Οι πολιτικές προτεραιότητες τις οποίες έχει θέσει δεν έχουν καμία σχέση με τον χώρο της ακροδεξιάς. Έχει θέσει προτεραιότητα σε ζητήματα όπως για παράδειγμα η αύξηση των παιδικών σταθμών στη χώρα και η κατασκευή ολοκλήρωσης αυτοκινητοδρόμων σε διάφορα σημεία της χώρας. Δε θα μπορούσε να πει κάποιος το πρόγραμμα του ακροδεξιό. Η σύγκριση που έχει εκφραστεί από ορισμένους είναι άστοχη.

Μια πιθανή νίκη Τρίφονοφ θα άρει το βέτο της Βουλγαρίας απέναντι στη Βόρεια Μακεδονία, σηματοδοτώντας την ενταξιακή πορεία της στην ΕΕ; Έχει αναφερθεί στο συγκεκριμένο ζήτημα ο Τρίφονοφ;

Πρώτα από όλα είναι απίθανο με τα έως τώρα δεδομένα η πρόταση του Τρίφονοφ για ψήφιση της κυβέρνησής του να περάσει. Όσον αφορά την Βόρεια Μακεδονία, η συγκυρία δεν είναι καλή. Υπάρχει ένα κλίμα το οποίο είναι αρνητικό και ενισχύεται και από τις δύο πλευρές. Υπάρχει η αίσθηση ενός αδιεξόδου το οποίο δεν φαίνεται να μπορεί να ξεπεραστεί, αν δεν αλλάξει κάτι άμεσα. Ο Τρίφονοφ δεν έχει εκφραστεί με κάποια συγκεκριμένη θέση για τη πολιτική του απέναντι στη Βόρεια Μακεδονία αλλά πρότεινε να συμμετάσχει η Βουλγαρία στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα που αφορά το διάστημα και να σταλούν Βούλγαροι αστροναύτες μαζί με έναν «Βορειομακεδόνα», όπως τον αποκάλεσε. Αυτό δεν άρεσε και πολύ στη Βόρεια Μακεδονία, σχολιάστηκε αρνητικά.

Θανάσης Σκούφιας