Πολιτική αβεβαιότητα επικρατεί στην Ιταλία καθώς αρχίζει η προεδρική κούρσα. Από τη Δευτέρα (24 Ιανουαρίου), οι νομοθέτες και οι εκπρόσωποι των περιφερειακών διοικήσεων έχουν συγκεντρωθεί στη Ρώμη για να εκλέξουν τον πρόεδρο της Ιταλίας για τα επόμενα επτά χρόνια, καθώς το αξίωμα του Σέρτζιο Ματαρέλα λήγει επίσημα στις 3 Φεβρουαρίου.

Μέχρι στιγμής, δεν έχει προταθεί κανένας επίσημος υποψήφιος από τους αρμόδιους παράγοντες, οι οποίοι εξακολουθούν να περιορίζονται στην τελειοποίηση των στρατηγικών τους ενόψει της αναμέτρησης.

Οι προεδρικές εκλογές θα είναι μια λεπτή άσκηση γεμάτη εκπλήξεις: κάθε ψήφος μετράει, καθώς το ιδιότυπο εκλογικό σύστημα με μυστική ψηφοφορία προσφέρεται για συνωμοσίες και ελιγμούς κατά την καλύτερη μακιαβελική παράδοση.

Αν και πρόκειται για μια περίπλοκη διαδικασία, η EURACTIV αποφάσισε να καλύψει το θέμα. Ακολουθούν έξι βασικά πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε για την προεδρική κούρσα.

1) Πώς λειτουργεί η διαδικασία της ψηφοφορίας;

Η ψηφοφορία ξεκίνησε τη Δευτέρα (24 Ιανουαρίου) στις 3 μ.μ., ενώ η καταμέτρηση των ψήφων αναμένεται το βράδυ. Οι ψηφοφορίες θα συνεχιστούν έως ότου ένας υποψήφιος φτάσει το απαραίτητο αναλογικό όριο για να εκλεγεί.

Υπάρχουν συνολικά 1.008 ψηφοφόροι, που αποτελούνται από γερουσιαστές, βουλευτές και αντιπροσώπους των περιφερειών.

Στις τρεις πρώτες ψηφοφορίες, ο πρόεδρος χρειάζεται πλειοψηφία δύο τρίτων για να εκλεγεί, δηλαδή χρειάζεται τουλάχιστον 672 ψήφους.

Εάν δεν έχει αποφασιστεί κανένας υποψήφιος σε αυτό το σημείο, τότε για την τέταρτη ψηφοφορία και μετά, αρκεί η απόλυτη πλειοψηφία, δηλαδή τουλάχιστον 505 ψήφοι.

2) Πόσο διαρκεί η ψηφοφορία;

Δεν υπάρχει χρονικό όριο για τη διάρκεια της εκλογικής διαδικασίας.

Λόγω των τρεχόντων μέτρων κατά της πανδημίας, θα υπάρχει μία ψηφοφορία ανά ημέρα. Ωστόσο, είναι εξαιρετικά απίθανο να υπάρξει νικητής πριν από την τέταρτη ψηφοφορία, σύμφωνα με τις τρέχουσες πολιτικές προβλέψεις.

Ιστορικά, η διάρκεια ποικίλλει. Χρειάστηκε μόνο μια ψηφοφορία για να εκλεγούν ο Φραντσέσκο Κοσίγκα και ο Κάρλο Ατσέλιο Τσάμπι, το 1985 και το 1997 αντίστοιχα, ενώ το ρεκόρ της μεγαλύτερης διάρκειας ψηφοφορίας ανήκει στον Τζοβάνι Λεόνε, ο οποίος εξελέγη έπειτα από 23 ψηφοφορίες το 1971.

3) Γιατί είναι σημαντική αυτή η ψηφοφορία;

Ο πρόεδρος της δημοκρατίας αποτελεί κεντρική προσωπικότητα στο πολιτικό σύστημα της χώρας. Ο ρόλος του έχει σημαντικές εξουσίες, όπως η εκλογή του ενός τρίτου των δικαστών του Συνταγματικού Δικαστηρίου, η προκήρυξη νέων εκλογών και η έκδοση όλων των νόμων, καθώς και η αντιμετώπιση κρίσεων.

Ο πρόεδρος παραμένει στη θέση του για επτά χρόνια, παρέχοντας ένα σταθερό σημείο αναφοράς για τις ξένες κυβερνήσεις, ανεξάρτητα από την εσωτερική πολιτική κατάσταση. Ως εκ τούτου, η διεθνής αξιοπιστία μπορεί να αποτελέσει κρίσιμο πλεονέκτημα για έναν επιτυχημένο υποψήφιο.

4) Ποιοι είναι οι υποψήφιοι;

Προς το παρόν δεν υπάρχουν επίσημοι υποψήφιοι. Τα κόμματα εξακολουθούν να εξετάζουν τις πιθανές κινήσεις, μετά την απόφαση κατά της αμφιλεγόμενης υποψηφιότητας του Σίλβιο Μπερλουσκόνι.

Ωστόσο, υπάρχουν δύο πιθανά σενάρια.

Το πρώτο είναι η επιλογή του status quo: Σέρτζιο Ματαρέλα. Είναι ο σημερινός αρχηγός του κράτους και μέχρι στιγμής ο μόνος υποψήφιος που έχει τη δυνατότητα να συγκεντρώσει την υψηλή πλειοψηφία των δύο τρίτων στις τρεις πρώτες ψηφοφορίες.

Ο Ματαρέλα θα μπορούσε επίσης να είναι ένα πιθανό όνομα, αν δεν μπορέσει να λυθεί το αδιέξοδο μεταξύ των κομμάτων. Αυτό συνέβη το 2013, με την προσωρινή επανεκλογή του Τζόρτζιο Ναπολιτάνο, ο οποίος παραιτήθηκε μετά από δύο χρόνια.

Ωστόσο, ο σημερινός πρόεδρος έχει ήδη εκφράσει την επιθυμία να μην επανεκλεγεί και να αποσυρθεί.

Μια άλλη επιλογή θα ήταν το περίπλοκο σενάριο Ντράγκι. Το όνομα του Μάριο Ντράγκι, νυν πρωθυπουργού της Ιταλίας και πρώην προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, πολύ πρόσφατα άρχισε να συζητιέται στο προσκήνιο των προεδρικών εκλογών.

Ωστόσο, η μετακίνηση του Ντράγκι από την εκτελεστική εξουσία στο Προεδρικό Μέγαρο είναι εξαιρετικά περίπλοκη. Θα προκαλούσε πρόωρες εκλογές, τις οποίες πολλοί θέλουν να αποφύγουν.

Εκτός από τον φόβο της πολιτικής αστάθειας, πολλοί βουλευτές θέλουν να αποφύγουν πάση θυσία τις πρόωρες εκλογές, καθώς οι Ιταλοί πολίτες ψήφισαν υπέρ της μείωσης του αριθμού των βουλευτών κατά 36% σε συνταγματικό δημοψήφισμα τον Σεπτέμβριο του 2020.

Αυτό σημαίνει ότι ένα μεγάλο ποσοστό των βουλευτών γνωρίζει ήδη ότι δεν θα επανεκλεγεί.

Υπάρχει ακόμη αβεβαιότητα σχετικά με τον πρώτο υποψήφιο που θα προτείνει ο κεντροδεξιός συνασπισμός – που εκπροσωπείται από το κόμμα του Σαλβίνι η «Λέγκα του Βορρά» (ομάδα ID), το κόμμα «Αδέλφια της Ιταλίας» του Μελόνι (ECR) και το κόμμα «Φόρτσα Ιτάλια» του Μπερλουσκόνι (ΕΛΚ).

Ο Φράνκο Φρατίνι, υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Μπερλουσκόνι και νυν επικεφαλής του Κρατικού Συμβουλίου ή η πρόεδρος της Γερουσίας Ελιζαμπέτα Καζελάτι είναι τα πιο πιθανά ονόματα, ακολουθούμενα από τον Τζάνι Λέτα και τον Μαρτσέλο Πέρα.

Ο Αντρέα Ρικάρντι, ιδρυτής της Κοινότητας «Sant’Egidio», αναμένεται να είναι το πρώτο όνομα που θα προταθεί τόσο από το κεντροαριστερό «Δημοκρατικό Κόμμα» όσο και από το Κίνημα Πέντε Αστέρων.

Ο νυν Επίτροπος της ΕΕ Πάολο Τζεντιλόνι ο πρώην πρωθυπουργός Τζουλιάνο Αμάτο και ο πρώην πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Μαρτσέλο Πέρα είναι άλλα ονόματα που κυκλοφορούν για τα κεντροαριστερά κόμματα.

Και όπως σε κάθε αγώνα, φυσικά, υπάρχουν και τα αουτσάιντερ: Η Μάρτα Καρτάμπια, υπουργός Δικαιοσύνης και η πρώτη γυναίκα που προήδρευσε του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Ιταλίας, είναι η αμερόληπτη προσωπικότητα με τις μεγαλύτερες πιθανότητες να κερδίσει την κούρσα. Ακολουθεί η άλλη πρώην υπουργός Δικαιοσύνης, η Πάολα Σεβερίνο και η Ελιζαμπέτα Μπελόνι, μια διπλωμάτης που σήμερα είναι επικεφαλής του τμήματος μυστικών υπηρεσιών.

5) Τι μπορεί να αλλάξει για την κυβέρνηση;

Εάν ο Ντράγκι εκλεγεί και στη συνέχεια αποχωρήσει από το αξίωμα, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς άλλες προσωπικότητες ικανές να κρατήσουν ενωμένα τα εξαιρετικά πολεμοχαρή κόμματα της Ιταλίας.

Ταυτόχρονα, αν η υποψηφιότητα του Ντράγκι για την προεδρία αποτύχει, το αποτέλεσμα πιθανότατα θα πλήξει την ηγεσία του – και, κατά συνέπεια, τη σταθερότητα της κυβέρνησής του.

Άλλα αποτελέσματα θα μπορούσαν επίσης να έχουν επιπτώσεις στην εκτελεστική εξουσία, όπως η επανεκλογή του Ματαρέλα, την οποία κάποιοι μπορεί να θεωρήσουν ως αποτυχία του πολιτικού συστήματος.

6) Ποιοι θα καθορίσουν το αποτέλεσμα;

Σύμφωνα με τον ιταλικό φορέα ελέγχου πολιτικών δεδομένων «Pagella Politica», ο κεντροδεξιός συνασπισμός μπορεί να υπολογίζει σε 452 ψήφους, ενώ τα κεντροαριστερά κόμματα μαζί με το «Κίνημα Πέντε Αστέρων» έχουν 413 ψήφους.

Ο πρώην πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι φιλοδοξεί να είναι αυτό που θα καθορίσει το αποτέλεσμα αυτών των εκλογών, αν και ούτε οι 45 ψήφοι του δεν αρκούν για να επιτευχθεί η μειωμένη πλειοψηφία που απαιτείται μετά την τέταρτη ψηφοφορία.

Οι προσπάθειες του Μπερλουσκόνι να γίνει πρόεδρος της Δημοκρατίας μονοπώλησαν πάντως μεγάλο μέρος της δημόσιας συζήτησης μέχρι που τελικά την απέσυρε το Σάββατο (22 Ιανουαρίου). Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθεί να θεωρείται αυτός που θα μπορούσε να υπαγορεύσει τη γραμμή του κεντροδεξιού συνασπισμού.