Ευρωβουλευτές επισκέφθηκαν την Άγκυρα και την Κωνσταντινούπολη στις 22-24 Φεβρουαρίου για να συζητήσουν την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία και το κράτος δικαίου.

Κατά τη διάρκεια της τριήμερης επίσκεψής της στην Άγκυρα και την Κωνσταντινούπολη, αντιπροσωπεία βουλευτών της Υποεπιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων πραγματοποίησε συναντήσεις με εκπροσώπους της τουρκικής κυβέρνησης, μέλη της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας, μεταξύ άλλων με ηγέτες της αντιπολίτευσης, καθώς και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Οι ευρωβουλευτές εξέτασαν, συνολικά, τα πρόσφατα μέτρα που έλαβε η τουρκική κυβέρνηση και τα οποία επηρεάζουν το κράτος δικαίου και τις θεμελιώδεις ελευθερίες. Έθιξαν επίσης τα ζητήματα των δικαιωμάτων των προσφύγων και της προστασίας των μεταναστών.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, οι ευρωβουλευτές δήλωσαν: «Η Τουρκία έχει σημειώσει σοβαρή οπισθοδρόμηση στις θεμελιώδεις ελευθερίες και συνεχιζόμενη διάβρωση του κράτους δικαίου, σε αντίθεση με ό,τι αναμένεται από μια υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ χώρα. Η συρρίκνωση του χώρου των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, η έλλειψη ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, τα μέτρα για τη φίμωση των επικριτικών φωνών, συμπεριλαμβανομένων των ακαδημαϊκών, η εναντίωση κατά της ισότητας των φύλων και η καταστολή των κομμάτων της αντιπολίτευσης, είναι μόνο μερικά παραδείγματα που προδίδουν την ανησυχητική κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα». Σύμφωνα με τους ευρωβουλευτές: «Η κατάσταση αυτή έχει δυστυχώς επηρεάσει τις διεθνείς δεσμεύσεις της Τουρκίας για την προαγωγή και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κυρίως μετά την αποχώρηση από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για τη βία κατά των γυναικών και την άρνηση συμμόρφωσης με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) σχετικά με τις υποθέσεις του Osman Kavala και του Selahattin Demirta, παρά τη συμμετοχή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου».

«Εκφράζουμε ικανοποίηση για την προθυμία της Τουρκίας να συνεργαστεί με την ΕΕ. Η πρόσφατη προσχώρηση της Τουρκίας σε διάφορα προγράμματα της ΕΕ, όπως το ERASMUS+, το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας και το Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης, αποτελεί από μόνη της μια ευπρόσδεκτη εξέλιξη. Ωστόσο, η προσφορά της ΕΕ για την ανάπτυξη μιας θετικής ατζέντας συνοδεύεται από σαφείς προϋποθέσεις, θέση την οποία υποστηρίζει σθεναρά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η απόκλιση μεταξύ των τακτικών επίσημων δηλώσεων σχετικά με τη φιλοδοξία της Τουρκίας να γίνει μέλος της ΕΕ και των αποφάσεων που πλήττουν το κράτος δικαίου είναι εκ διαμέτρου αντίθετη προς τις αρχές και τις αξίες της ΕΕ».

Τα μέλη τόνισαν ακόμη ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου πρέπει να παραμείνουν στο επίκεντρο των προτεραιοτήτων της ΕΕ όσον αφορά τις σχέσεις με την Τουρκία.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, η αντιπροσωπεία εξέτασε την κατάσταση των προσφύγων στην Τουρκία με εκπροσώπους διεθνών οργανισμών, εθνικών αρχών, μη κυβερνητικών οργανώσεων και κοινοτήτων υποδοχής. Επιπλέον, τα μέλη πραγματοποίησαν επιτόπια επίσκεψη σε έργα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ στο πλαίσιο της Διευκόλυνσης της ΕΕ για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία (FRiT), όπου οι πρόσφυγες συμμετέχουν σε αναγνωρισμένα προγράμματα μαθητείας με σκοπό τη διευκόλυνση της επίσημης απασχόλησής τους. Τέλος, η αντιπροσωπεία συναντήθηκε με πρόσφυγες από τη Συρία και άλλες χώρες, καθώς και με εκπροσώπους των κοινοτήτων υποδοχής.

Οι ευρωβουλευτές δήλωσαν περαιτέρω: «Είμαστε εντυπωσιασμένοι από τον τουρκικό λαό, την ενεργό συμμετοχή των τοπικών αρχών και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, με την υποστήριξη της ΕΕ, στην παροχή προστασίας και βοήθειας στους Σύρους πρόσφυγες και την προσπάθεια ένταξής τους στην τουρκική κοινωνία. Πρόκειται για μια αυξανόμενη πρόκληση για την Τουρκία, την οποία πρέπει να λάβουμε υπόψη». Εξακολουθούν, ωστόσο, να εκφράζονται ανησυχίες σχετικά με την πρόσβαση στην καταγραφή και την παροχή βοήθειας σε ευάλωτους πρόσφυγες από χώρες όπως το Αφγανιστάν και το Ιράν ενώ οι ευρωβουλευτές τόνισαν την ανάγκη παροχής στήριξης για πιο προσιτή και ολοκληρωμένη προστασία των προσφύγων στην κατάσταση αυτή.

Ενόψει της προεκλογικής εκστρατείας για τις τουρκικές γενικές εκλογές το 2023, οι ευρωβουλευτές εξέφρασαν επιπλέον ανησυχίες σχετικά με την πίεση που ασκείται μέσω του πολιτικού αφηγήματος που ζητά την επιστροφή των προσφύγων στη Συρία, ενώ δήλωσαν ότι οι προϋποθέσεις για την επιστροφή τους δεν είναι ώριμες. «Τονίζουμε εκ νέου ότι για την προστασία των προσφύγων, οι ίδιοι θα πρέπει να παίρνουν την απόφαση αυτή οικειοθελώς, ελεύθερα, με αξιοπρέπεια και πλήρη ενημέρωση».

Επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Υποεπιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ήταν η Maria Arena (Σοσιαλιστές, Βέλγιο). Συμμετείχαν επίσης οι Isabel Wiseler-Lima (ΕΛΚ, Λουξεμβούργο), Nacho Sánchez Amor (Σοσιαλιστές, Ισπανία), Gheorghe-Vlad Nistor (ΕΛΚ, Ρουμανία), Katalin Cseh (Renew Europe, Ουγγαρία), Dietmar Köster (Σοσιαλιστές, Γερμανία) και Tineke Strik (Πράσινοι, Ολλανδία).