Ενενήντα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τον εμπρησμό του Κάμπελ και αυτή η επέτειος δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη.

Τα φαινόμενα του εθνικισμού, του φασισμού και του αντισημιτισμού του Μεσοπολέμου έχουν μεγάλη συνάφεια με σύγχρονες ρητορικές και πρακτικές, που πρέπει να ερμηνευτούν και να αντιμετωπιστούν για να μην τα ξαναζήσουμε.

Η συνοικία του Κάμπελ (στη σημερινή περιοχή του Βότση στην Καλαμαριά) ήταν μια εβραϊκή φτωχογειτονιά (παραγκούπολη), όπου διέμεναν οικογένειες Εβραίων που μετακινήθηκαν εκεί μετά τη διάνοιξη της σημερινής οδού Σβώλου στο κέντρο.

Είχε ήδη διαμορφωθεί στην πόλη ένα έντονο αντισημιτικό κλίμα με συκοφαντίες, που καθιστούσαν τους εβραίους εξιλαστήρια θύματα μιας δύσκολης περιόδου της ιστορίας της. Ο Τύπος έπαιξε σημαντικό ρόλο αλλά η οργανωτική ευθύνη ανήκε στα ΕΕΕ.

Η εμφάνιση της οργάνωσης «Εθνική Ένωσις ‘Ελλάς’» (ΕΕΕ ή 3Ε) το 1927 στη Θεσσαλονίκη και η ανάπτυξή της ήταν αντίστοιχη της φασιστικοποίησης στην Ευρώπη. Με προσφυγικές ρίζες και πολιτικές διασυνδέσεις, η ΕΕΕ θα αναδειχθεί μετά το 1929 σε σημαντική εθνικιστική, αντισημιτική και αντικομμουνιστική οργάνωση, συσπειρώνοντας χιλιάδες μέλη και δημιουργώντας δεκάδες παραρτήματα σε όλη την Ελλάδα καθώς και δορυφορικές ή συνεργαζόμενες οργανώσεις.

Το πογκρόμ στο Κάμπελ αλλά και στους άλλους εβραϊκούς συνοικισμούς της πόλης τον Ιούνιο του 1931 ήταν η κορυφαία στιγμή της αντισημιτικής και φασίζουσας δράσης της. Οι επιθέσεις, οι εμπρησμοί, τα οδοφράγματα για παρεμπόδιση της πυροσβεστικής, οι πυροβολισμοί ακόμη και κατά αστυνομικών, οι δύο νεκροί, οι τραυματίες, οι βιασμοί και ο ξεριζωμός των φτωχών εβραίων, είναι γεγονότα που απωθήθηκαν στο συλλογικό ασυνείδητο, όπως και η στάση Τύπου, πολιτικών, κομμάτων, Δικαιοσύνης κτλ.

«Είναι σημαντικό ότι οι «χαλυβδόκρανοι» της ΕΕΕ ανέπτυξαν την παραστρατιωτική και αντισημιτική δράση τους πολύ πριν οι ευρωπαίοι πολίτες γνωρίσουν το αποτρόπαιο πρόσωπο του ναζισμού», δηλώνει ο Μιχάλης Τρεμόπουλος, συγγραφέας και σχετικού βιβλίου. «Είχαν όμως την ίδια εκρηκτική ανάπτυξη αλλά και πτώση, που είχε και η «Χρυσή Αυγή», επειδή το συντηρητικό πολιτικό σύστημα επέλεξε να τους εξαφανίσει. Δυστυχώς, όμως, πολλές από τις ιδέες τους επιβιώνουν και σήμερα και καθορίζουν πολιτικές ευρωπαϊκών κρατών».

Είναι σαφές ότι ο αγώνας οφείλει να είναι συνεχής…