Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έρευνα γνωστού παρόχου ευέλικτων χώρων εργασίας, η πανδημία του κορονοϊού  ώθησε στην επικράτηση ενός νέου είδους εργασίας, το οποίο βέβαια προϋπήρχε, αλλά σήμερα βρίσκεται σε απόλυτη άνθηση.

Μιλάμε για μια νέα εποχή, αυτής της τηλεργασίας και τόσο οι έρευνες αλλά και η γενικότερη αίσθηση είναι… πως ήρθε για να μείνει. Στο πλαίσιο της τηλεργασίας, μπορούμε και να μιλήσουμε για τη λεγόμενη “ευέλικτη εργασία”.

Το 2018, μόνο στη Μεγάλη Βρετανία, σύμφωνα με το Office for National Statistics, η ευέλικτη εργασία είχε αυξηθεί κατά 74% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, ενώ άλλες έρευνες δείχνουν ότι το 90% των εργαζομένων θα προτιμούσε να εργάζεται από το σπίτι τους, τουλάχιστον κάποιες μέρες της εβδομάδας.

Πολλές μεγάλες εταιρείες έχουν ήδη επιλέξει την τηλεργασία ως μόνιμο τρόπο εργασίας των εργαζόμενων.  Μεταξύ αυτών, κάποιες από τις εταιρίες κολοσσούς παγκοσμίως, όπως η Google και το Facebook, ανακοίνωσαν ότι η πολιτική της τηλεργασίας θα συνεχιστεί, ενώ το Twitter θα επιτρέψει σε συγκεκριμένους υπαλλήλους να δουλεύουν μόνιμα από το σπίτι. Και δεν είναι μόνο οι τεχνολογικοί γίγαντες: ο Jes Staley, διευθύνων σύμβουλος γνωστής χρηματοπιστωτικης εταιρίας με έδρα τη Μ. Βρετανιία , είπε σχετικά: «Η ιδέα του να βάζεις 7.000 άτομα σε ένα κτίριο ίσως ανήκει πλέον στο παρελθόν».

Βέβαια, πρέπει να τονισθεί το στοιχείο της χωροταξικής ευελιξίας, το οποίο πλέον ενδιαφέρει τόσο τους εργαδότες όσο και τους εργαζόμενους. Ο δημοσιογράφος Oliver Ralph έγραψε στους Financial Times: «Όταν οι μικρές επιχειρήσεις ορθοποδήσουν, πιθανώς θα αναζητήσουν πιο ευέλικτους χώρους που προσφέρουν μικρότερα συμβόλαια και περισσότερες επιλογές ανάπτυξης ή συρρίκνωσης του χώρου. Πολλοί ανακάλυψαν ότι πράγματι μπορούν να δουλέψουν από το σπίτι τους, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα το θέλουν για πάντα». Η επένδυση σε ευέλικτους χώρους εργασίας μπορεί να αφαιρέσει τους εργοδότες απο πάγια λειτουργικά έξοδα και να βελτιώσει την οικονομική κατάσταση μιας επιχείρησης.

Παράλληλα, σύμφωνα με την έρευνα η ευελιξία δεν αποτελεί μοναδικό παράγοντα για την προτίμηση που υπάρχει ως προς την τηλεργασία. Η τελευταία φάινεται πως έχει αποδειχτεί σωτήρια και για τις μετακινήσεις. Για πολλά χρόνια, ο χρόνος μετακίνησης από και προς τη δουλειά ήταν ένας σημαντικός αρνητικός παράγοντας, ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα ενώ η απόσταση από τον χώρο κατοικίας του εργαζομένου διαδραμάτιζε καταλυτικό ρόλο στην επιλογή ή μη της συγκεκριμένης δουλείας.

 Οι τελευταίες εξελίξεις δίνουν την ευκαιρία σε πολλούς εργαζόμενους να αποφύγουν πλήρως τις μετακινήσεις, ενώ φυσικά σ’ αυτό το πλαίσιο βοηθήθηκε και ο ταλαιπωρημένος μας πλανήτης καθώς μειώθηκαν τα ρυπογόνα αέρια. Μάλιστα, τον περασμένο Μάρτιο, δηλαδή κατά το πρώτο lockdown, ερευνητές του Πανεπιστημίου Columbia ανέφεραν ότι στην Νέα Υόρκη το μονοξείδιο του άνθρακα είχε μειωθεί κατά 50%.

Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο είναι αυτό της παραγωγικότητας, το οποίο αυξάνεται καθώς σύμφωνα με στοιχεία οι εργαζόμενοι είναι 10%-40% περισσότερο αποδοτικοί. Αυτό φυσικά σχετίζεται με το ότι βρίσκονται στον οικείο, άνετο χώρο τους, γεγονός που ενισχύει τη δημιουργικότητά τους και τους ωθεί να καλύψουν μεγαλύτερο όγκο εργασίας.

Επίσης, με την τηλεργασία διευκολύνονται οι μεγαλύτεροι ηλικιακά εργαζόμενοι, ο πληθυσμός ΑΜΕΑ καθώς και οι μητέρες. Και οι τρεις κατηγορίες πολιτών θα μπορούν να συνδυάσουν πλέον τη δουλειά τους με τις προσωπικές τους ανάγκες καθώς αυτή θα γίνεται από το σπίτι.

Τέλος, αλλά και το πιο σημαντικό στη φάση της επιδημιολογικής έξαρσης, στην οποία βρισκόμαστε, είναι πως η τηλεργασία αποτελεί σίγουρα απάντηση στην πανδημία του Covid-19, αλλά δεν σχετίζεται αποκλειστικά με μόνο αυτή τη νόσο. Ειδικά στις χειμερινές περιόδους, όπου οι διάφορες μορφές γρίπης και ιώσεων καλπάζουν, οι εργαζόμενοι είναι εκτεθειμένοι σε αυτές περισσότερο από ποτέ, είτε μέσω του εργασιακού περιβάλλοντος, είτε μέσω των ΜΜΜ, με αποτέλεσμα να μεταδίδουν τους ιούς αυτούς εύκολα και σε μεγάλη μερίδα συναδέλφων. Είναι λογικό πως ο μέσος εργαζόμενος δεν θα κάτσει στο σπίτι του να αναρρώσει από ένα βήχα ή ένα συνάχι, καθώς τα θεωρεί ασήμαντα, σε αντίθεση με την παρουσία του στο γραφείο. Εκτός αυτών, η τηλεργασία έχει ως αποτέλεσμα και τη μείωση του stress!

Αν και τα θετικά για τον συγκεκριμένο τύπο εργασίας είναι πάρα πολλά, σύμφωνα με τους ειδικούς, η έννοια του γραφείου δεν γίνεται να εκλείψει εντελώς, καθώς  αποτελεί γεγονός ότι τα γραφεία παρέχουν κάποια στοιχεία που είναι αδύνατον να αντικατασταθούν εξ αποστάσεως: από τις κατ’ ιδίαν συναντήσεις και τα επαγγελματικά meeting  έως τις ανεπίσημες δραστηριότητες για δικτύωση.  Ο περιορισμός της κοινωνικής συναναστροφής με τον συνάδελφο καθώς και η απομάκρυνση από τον συμβατικό εργασιακό χώρο και από τις συλλογικές διεργασίες που συντελούνται σε αυτόν, αποτελούν συνθήκες που μπορεί να επιφέρουν αποσάθρωση των στοιχείων της συλλογικής επαγγελματικής δράσης.

Συνοπτικά, φαίνεται πως η τηλεργασία εξυπηρετεί παρά πολύ τους εργαζόμενους, φυσικά ως νέα πρόταση παρουσιάζει ορισμένα  κωλύματα, τα οποία φαίνεται όμως πως από το πρώτο lockdown μέχρι σέμερα έχουν ξεπερασθεί.

Νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα 

Στην Ελλάδα, αν και είχε περάσει νόμος από το ’97, δεδομένων των εξελίξεων δημοσιεύθηκε  ο νόμος 4727/2020 με τίτλο “Ψηφιακή Διακυβέρνηση , Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες  και άλλες διατάξεις.». Ο νόμος περιέχει στο άρθρο 235 τις διατάξεις για την υποχρεωτική τηλεργασία και το ωράριο εργασίας σχετικά με την προσέλευση και αποχώρηση των εργαζομένων.

Παράλληλα, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων δημιούργησαν το Πληροφοριακό Σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ», στο όποιο έπρεπε να δηλωθούν οι εργαζόμενοι  επιχειρήσεων-εργοδοτών του ιδιωτικού τομέα. Η εφαρμογή έγινε σε ποσοστό 40% επί του συνολικού αριθμού αυτών των εργαζομένων. Παράλληλα προέβλεπε και διατάξεις για το ωράριο εργασίας.

Τέλος οι βασικές κατεθυντήριες γραμμές που έχει το κράτος σχετικά με την τηλεργασία, είναι ο πλήρης σεβασμός των εργασιακών σχέσεων, η τήρηση ωραρίου από τον εργοδότη, ο  σεβασμός της ιδιωτικής ζωής του τηλεργαζομένου, η κάλυψη του κόστους εξοπλισμού από τον εργοδότη, η απαγόρευση της χρήσης κάμερας και το σύστημα ελέγχου τηλεργασίας, σύμφωνα με τη νομοθεσία περί προσωπικών δεδομένων.

Ελένη Ανεσιάδου