Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έδωσε την Τρίτη (22 Νοεμβρίου) την τελική του έγκριση σε έναν νόμο που θα εφαρμόσει ποσοστώσεις για την ενίσχυση της ισορροπίας των φύλων στα διοικητικά συμβούλια εταιρειών σε όλη την Ένωση.

Η οδηγία για τις γυναίκες στα διοικητικά συμβούλια, που προτάθηκε για πρώτη φορά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν από δέκα χρόνια, επικεντρώνεται στις εταιρείες που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο. Εφαρμόζει ποσοστώσεις ως προς το ποσοστό των θέσεων στο διοικητικό συμβούλιο που πρέπει να καλύπτεται από το «υποεκπροσωπούμενο φύλο» – 40% μόνο για μη εκτελεστικές θέσεις ή 33% τόσο για μη εκτελεστικές όσο και για εκτελεστικές θέσεις στο διοικητικό συμβούλιο.

Η σοσιαλδημοκράτισσα συνεισηγήτρια Έβελιν Ρέγκνερ και άλλοι υποστηρικτές της οδηγίας υποστηρίζουν ότι η αυξημένη ποικιλομορφία σε υψηλόβαθμες εταιρικές θέσεις θα βοηθήσει επίσης τη διαδικασία ανάκαμψης της ευρωπαϊκής οικονομίας.

«Αυτή τη στιγμή είναι οικονομικά δύσκολα λόγω της πανδημίας, λόγω του πληθωρισμού, λόγω της κλιματικής κρίσης, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία- γι’ αυτό ακριβώς χρειαζόμαστε ισχυρές εταιρείες στην Ευρώπη», δήλωσε η Ρέγκνερ σε συνεδρίαση της ολομέλειας στο Στρασβούργο.

«Και μπορούμε να έχουμε ισχυρές εταιρείες μόνο αν οι γυναίκες βρίσκονται στα διοικητικά συμβούλια και πρωτοστατούν. Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε όλη την τεχνογνωσία τους», πρόσθεσε.

Η Έλενα Ντάλι, Επίτροπος της ΕΕ για την ισότητα, επανέλαβε αυτό το συναίσθημα, λέγοντας ότι «τα στοιχεία δείχνουν ότι ένα ευρύ φάσμα ταλέντων και δεξιοτήτων και μια χωρίς αποκλεισμούς και ποικιλόμορφη προσέγγιση στην αίθουσα των διοικητικών συμβουλίων συμβάλλουν σε καλύτερες αποφάσεις στην εταιρική διακυβέρνηση, αυξάνουν την εμπιστοσύνη του κοινού στις επιχειρήσεις και προωθούν την οικονομική ανάπτυξη».

Η συνεισηγήτρια Λάρα Βόλτερς, επίσης από την ομάδα S&D, πρόσθεσε ότι η απόφαση αυτή θα επηρεάσει τις μελλοντικές γενιές εκτός από τις γυναίκες που ήδη εργάζονται.

«Η σημερινή ημέρα είναι μια νίκη για τα κορίτσια που, όπως πολύ καλά γνωρίζουμε, δεν μπορούν να είναι αυτό που δεν μπορούν να δουν», δήλωσε η ίδια.

Κριτική

Ωστόσο, πολλοί εντός και εκτός του Κοινοβουλίου διαφωνούν με αυτή τη ρυθμιστική προσέγγιση. Αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Σουηδίας, της Σλοβακίας, της Ουγγαρίας και της Εσθονίας, υποστηρίζουν ότι το ζήτημα της ισόρροπης εκπροσώπησης των φύλων στα διοικητικά συμβούλια των εταιρειών είναι θέμα που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι εθνικές κυβερνήσεις και όχι η ΕΕ.

Σε απάντηση σε αυτό, η Επίτροπος Ντάλι δήλωσε ότι με βάση τα πρόσφατα στοιχεία, «η πρόοδος που σημειώθηκε με εθελοντικές πρωτοβουλίες ήταν πολύ πιο αργή και λιγότερο βιώσιμη».

«Όταν η αυτορρύθμιση δεν επιφέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα, είναι αναγκαία η ρυθμιστική δράση της ΕΕ», πρόσθεσε.

Μια άλλη κριτική είναι ότι η χρήση των ποσοστώσεων θα μπορούσε να οδηγήσει τις εταιρείες να διορίζουν γυναίκες σε θέσεις διοικητικών συμβουλίων με βάση το φύλο και όχι την αξία τους, κάτι στο οποίο αντέτεινε η Βόλτερς: «Νομίζω ότι είναι καιρός να αφήσουμε αυτό το επιχείρημα εκεί που ανήκει, στον προηγούμενο αιώνα».

«Προσπαθήσαμε να το ζητήσουμε ευγενικά. Προσπαθήσαμε να περιμένουμε να εκλείψουν τα δίκτυα των παλαιών αγοριών, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Οι ποσοστώσεις είναι ένα αμβλύ εργαλείο, ναι, αλλά όπου υπάρχει έλλειψη βούλησης, χρειάζεσαι νόμο», πρόσθεσε.

Κυρώσεις

Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να δημιουργήσουν ένα σύστημα κυρώσεων για τις εταιρείες που δεν θα πληρούν τα νέα πρότυπα έως το 2026.

Τα ίδια τα κράτη μέλη θα αντιμετωπίσουν επίσης τιμωρητικά μέτρα για την αποτυχία τους να εφαρμόσουν πολιτικές για την επίτευξη των στόχων της οδηγίας.

«Νομίζω ότι δεν είναι μυστικό ότι υπάρχουν ορισμένα κράτη μέλη που είναι πιο πρόθυμα γι’ αυτό από άλλα», δήλωσε η Βόλτερς στη EURACTIV. «Και το ωραίο είναι ότι έχουμε μια σειρά από κυρώσεις ή μέτρα σε αυτό που μπορούμε να λάβουμε αν καθυστερήσουν».

Άλλα είδη ποικιλομορφίας

Νομοθέτες και από τις δύο πλευρές του πολιτικού φάσματος αμφισβήτησαν επίσης την αξία της εστίασης μόνο στο φύλο και όχι σε άλλα χαρακτηριστικά, όπως η εθνικότητα.

Η ευρωβουλευτής των Πρασίνων Πιέρετ Χέρζμπεργκερ-Φοφανά υποστήριξε ότι η εθνικότητα και άλλοι παράγοντες θα πρέπει επίσης να συμπεριληφθούν στην οδηγία για τη βελτίωση της ποικιλομορφίας από πολλές απόψεις.

«Αυτή η ποικιλομορφία θα περιλαμβάνει γυναίκες με προσόντα ανεξάρτητα από την πολιτιστική τους προέλευση, τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό, την ηλικία τους ή τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις», είπε. «Μακροπρόθεσμα, θέλουμε να δούμε να υπάρχει ισοτιμία για όλες τις θέσεις. […] Αυτό θα ήταν το θεμέλιο μιας κοινωνίας του ουράνιου τόξου που θα είναι συμμετοχική και επίσης χωρίς αποκλεισμούς».

Εν τω μεταξύ, η Μαργκαρίτα ντε λα Πίζα Καριόν της συντηρητικής ομάδας ECR υποστήριξε ότι η οδηγία αυτή θα θέσει την ΕΕ σε ολισθηρό δρόμο προς την εφαρμογή άλλων ειδών ποσοστώσεων.

«Είναι το λεπτό άκρο της σφήνας. Τώρα μιλάμε για το φύλο- γιατί όχι και για το φύλο; Ή θα μπορούσε επίσης να είναι η φυλή ή η εθνική καταγωγή; Πρόκειται για έλλειψη σεβασμού – αν εστιάζουμε μόνο στα χαρακτηριστικά των ανθρώπων και όχι στους ανθρώπους… θα έπρεπε να εξετάζουμε την εμπειρία τους, τις ικανότητές τους», δήλωσε.

Η Βόλτερς απάντησε ότι η ύπαρξη ποικιλομορφίας στα διοικητικά συμβούλια «με διαφορετικούς τρόπους» αποτελεί προτεραιότητα.

«Το επιτυγχάνουμε αυτό με το να έχουμε [πολιτικές που επικεντρώνονται μόνο] σε γυναίκες και άνδρες; Όχι, νομίζω ότι πρέπει να εξετάσουμε και άλλα πράγματα. Αλλά μπορούμε να το κάνουμε αυτό εδώ σήμερα; Όχι, δεν μπορούμε», δήλωσε, παραδεχόμενη επίσης ότι η πολιτική αυτή θα αντιμετωπίσει μόνο μία από τις πολλές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες.

Η ίδια τόνισε τη φροντίδα των παιδιών και την άδεια πατρότητας ως άλλες προκλήσεις που χρειάζονται πολιτικές λύσεις, ενώ η ευρωβουλευτής της Αριστεράς Μανόν Ομπρί πρόσθεσε την αύξηση του κατώτατου μισθού και την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής και σεξουαλικής βίας.