Η πανδημία του COVID-19 έχει επηρεάσει το σύνολο σχεδόν των ανθρώπινων δραστηριοτήτων ανά τον κόσμο. Οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν δεν θα μπορούσαν να αφήσουν ανεπηρέαστη τη μετεωρολογία και την πρόγνωση του καιρού. Ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (WMO) έκανε μια πρώτη εκτίμηση των επιπτώσεων της πανδημίας και των πιθανών μελλοντικών προεκτάσεών της.

Μετρήσεις αεροσκαφών
Η πιο μεγάλη επίδραση των περιοριστικών μέτρων ήταν η μείωση του αριθμού των μετρήσεων που προέρχονται από τα αεροσκάφη των αερογραμμών όλου του κόσμου. Οι μετρήσεις ανέμου και θερμοκρασίας που κάνουν τα αεροσκάφη αυτά στοχεύουν κατά βάση στην ασφάλεια των πτήσεων. Όμως, όλο και περισσότερες αεροπορικές εταιρίες διαθέτουν άμεσα αυτά τα δεδομένα στον WMO, στο πλαίσιο του επιχειρησιακού προγράμματος Aircraft-Based Observing System (ABOS) με σκοπό και τη βελτίωση των προγνώσεων. Όπως προκύπτει, κατά ένα διάστημα 2 εβδομάδων στο πρώτο κύμα της πανδημίας (Φεβρουάριος-Μάρτιος 2020) η διαθεσιμότητα των δεδομένων αυτών έπεσε στο 15%. Ιδιαίτερα στην Ευρώπη, όπου οι διασυνοριακές μετακινήσεις μειώθηκαν στο ελάχιστο, οι μετεωρολογικές παρατηρήσεις των αεροσκαφών πρακτικά μηδενίστηκαν. Αντίθετα στις ΗΠΑ, όπου οι εσωτερικές πτήσεις διατηρήθηκαν σε σχετικά μεγάλο βαθμό, η μείωση των μετεωρολογικών παρατηρήσεων των αεροσκαφών έφτασε στο 50%. Στο σχετικό σχήμα παρουσιάζεται ο μέσος ημερήσιος αριθμός μετεωρολογικών παρατηρήσεων αεροσκαφών για τα τελευταία 3 χρόνια. Είναι εμφανέστατη η πτώση που καταγράφηκε κατά την αρχή του πρώτου κύματος της πανδημίας, τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε τοπικό επίπεδο.

Άλλες πηγές μετρήσεων
Όλες οι πηγές μετεωρολογικών παρατηρήσεων επηρεάστηκαν, αν και σε αρκετά μικρότερο βαθμό. Επί παραδείγματι μειώθηκε ο αριθμός των διαθέσιμων μετρήσεων από πλοία. Λόγω όμως της διατήρησης της μεγάλης πλειοψηφίας των εμπορικών δρομολογίων η μείωση δεν ξεπέρασε το 20%. Εκτιμάται ότι η ελάττωση αυτή οφείλεται κυρίως στην αδυναμία ή δυσκολία πραγματοποίησης των απαραίτητων για τη σωστή λειτουργία επισκευών και ελέγχων των μετεωρολογικών οργάνων.

Οι μετρήσεις που προέρχονται από τους επίγειους μετεωρολογικούς σταθμούς δεν παρουσίασαν σημαντική μείωση. Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις και με στόχο την αναπλήρωση κάποιων από τα χαμένα αεροπορικά δεδομένα, εκτελέστηκαν περισσότερες μετρήσεις της κατακόρυφης δομής της ατμόσφαιρας (ραδιοβολίσεις).

Τέλος, οι δορυφορικές μετρήσεις, λόγω ακριβώς του αυτόματου και αυτόνομου τρόπου με τον οποίο πραγματοποιούνται, παρουσίασαν πρακτικά μηδενική μεταβολή και παραμένουν συνεχώς στη διάθεσή μας.

Το αποτέλεσμα στις προγνώσεις
Η μείωση των διαθέσιμων μετρήσεων οδήγησε σε σχετική μείωση της «επιτυχίας» των προγνώσεων. Ο βαθμός όμως της μείωσης αυτής δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί καθώς οι προγνώσεις επηρεάζονται από μεγάλο πλήθος παραμέτρων όπως η γενικότερη ατμοσφαιρική κατάσταση, το είδος των επικρατούντων καιρικών συστημάτων και το μέγεθος των μελετώμενων φαινομένων.

Τι μάθαμε
Η κρίση της πανδημίας του COVID-19 μας πρόσφερε μια σειρά από «μαθήματα».

Το πρώτο είναι ότι τα αυτοματοποιημένα συστήματα μετρήσεων είναι γενικά πιο ανθεκτικά σε περιόδους τέτοιων κρίσεων.

Δεύτερον, η βελτίωση των προγνώσεων μπορεί να επιτευχτεί μέσα από την αξιοποίηση μιας σειράς διαφορετικών πηγών μετρήσεων. Η συνεισφορά ιδιωτικών επιχειρήσεων και δημόσιων φορέων στην αναπλήρωση της «χαμένης» πληροφορίας ήταν ένα πραγματικά ελπιδοφόρο μήνυμα.

Αλλά το πιο σημαντικό μάθημα ήταν ότι η υπερβολική εξάρτηση από πρόσκαιρες και ευκαιριακές πηγές δεδομένων είναι επικίνδυνη λόγω των περιορισμών που επιβάλλονται από οικονομικά κριτήρια και επιχειρηματικές στρατηγικές φορέων που δεν ελέγχονται από την μετεωρολογική κοινότητα.

Επηρεάστηκαν οι υπηρεσίες και προγνώσεις του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών / meteo.gr;
Η αναμφίβολη επίδραση της μείωσης των παρατηρήσεων που χρησιμοποιούνται από τα προγνωστικά μοντέλα, δεν μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστα τα μοντέλα που χρησιμοποιούνται από το ΕΑΑ / meteo.gr. Παρόλα αυτά, θεωρούμε ότι η εμπειρία μας σε συνδυασμό με τη χρήση πολλαπλών προγνωστικών μοντέλων, επίγειων μετρήσεων και δορυφορικών δεδομένων εξασφάλισε τη μικρότερη δυνατή επίδραση στις τελικές μας προγνώσεις.

Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το δίκτυο αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών: Η λειτουργία και ο επιχειρησιακός σχεδιασμός του ΕΑΑ/meteo.gr δεν επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό, αφού από τον Μάρτιο του 2020, όπου ξεκίνησαν τα περιοριστικά μέτρα λόγω της πανδημίας έως και σήμερα, πραγματοποιήθηκαν 168 συντηρήσεις μετεωρολογικών σταθμών, 26 εγκαταστάσεις και προσθήκες νέων μετεωρολογικών σταθμών και περίπου 100 επεμβάσεις για την αποκατάσταση προβλημάτων, εφαρμόζοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία από την πανδημία, κρατώντας την παροχή των δεδομένων σε υψηλό επίπεδο.

Επιμέλεια/Σύνταξη άρθρου: Α. Καραγιαννίδης, Ι. Κωλέτσης, Κ. Λαγουβάρδος

Πηγή: meteo.gr – https://www.meteo.gr/