CINE ΚΑΠΝΙΚΟΣ: Δευτέρα 11 Ιουλίου 2022, ώρα 21:30 στη δροσερή αυλή του Καπνικού Σταθμού Κατερίνης. Είσοδος ελεύθερη. Προαιρετικά: 2 λίτρα γάλα μακράς διάρκειας σε χάρτινη συσκευασία.

Μεταξύ της 24ης και 25ης Μαρτίου, το Αζερμπαϊτζάν παραβίασε τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με την Αρμενία, η οποία είχε υπογραφεί μετά τον πόλεμο στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ στις 9 Νοεμβρίου 2020. Στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, που έχει έκταση 4.400 τ.χ., η πλειοψηφία των κατοίκων είναι Αρμένιοι. Έτσι, το 1988 και μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, οι Αρμένιοι διεκδίκησαν την απόσχιση της περιοχής από το Αζερμπαϊτζάν και την προσάρτησή της στην Αρμενία. Ξεκίνησε ένας αιματηρός πόλεμος ο οποίος διήρκησε πάνω από 30 χρόνια με χιλιάδες νεκρούς, τραυματίες και πρόσφυγες και από τις δύο πλευρές.

Όταν ο Θωμάς Σίδερης γύρισε το ντοκιμαντέρ «Τα ρόδια Ναγκόρνο-Καραμπάχ», δεν γνώριζε τις εξελίξεις των τελευταίων ημερών, οι οποίες ελπίζουμε να σταματήσουν. Όμως ο τρόπος με τον οποίο παρουσίαζε τα όσα συνέβησαν στην πολύπαθη αυτή περιοχή έδειχνε τη ρευστότητα της κατάστασης και τις λεπτές ισορροπίες. Ο ίδιος ο Σίδερης, ως δημοσιογράφος που είναι, γνωρίζει πολύ καλά την κατάσταση κι αυτό αποτυπώνεται στην ταινία του. Όπως αποτυπώνεται και το δράμα των ανθρώπων οι οποίοι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.

Η ματιά του σκηνοθέτη είναι, χωρίς καμία αμφιβολία, ανθρωποκεντρική. Και το πώς οι άνθρωποι βλέπουν τη γη τους, τις ρίζες τους, το χώμα που καλλιεργούν και θάβουν τους νεκρούς τους. Κι όλο αυτό σε συνδυασμό με τον παραλογισμό των συνόρων οι οποίοι γίνονται θύματα της Γεωγραφίας. Η οποία όμως με τη σειρά της γίνεται θύμα της Ιστορίας, η οποία ακολουθεί εθνικούς μύθους και διαχωριστικές δοξασίες. Κι έτσι, πίσω από τεχνητές γραμμές και τεχνητούς διαχωρισμούς μένουν οι άνθρωποι και περιορίζεται ο ορίζοντάς τους. Από αυτή τη μεριά είμαστε «εμείς» και από την εκεί μεριά είναι οι «άλλοι». Ποιοι όμως είναι οι «άλλοι» και ποιοι «εμείς»; Μήπως κι «εμείς» αύριο θα βρεθούμε στην θέση των «άλλων»; Γιατί όλα είναι ρευστά, όλα μεταβάλλονται, τα σύνορα υπάρχουν αλλά στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν. Γιατί οι ροδιές φυτρώνουν κι από τις δύο πλευρές των συνόρων. Κι όταν στύψεις τα ρόδια θα στάξουν το ίδιο κόκκινο, όπως το κόκκινο του αίματος.

Το εξαιρετικό αυτό αντιπολεμικό ντοκιμαντέρ του Θωμά Σίδερη προσπαθεί να εξερευνήσει τον πόνο και την απόγνωση των ανθρώπων οι οποίοι συχνά πέφτουν θύματα των ίδιων των ιδεοληψιών τους. Γιατί ξεχνούν πως το χώμα είναι για να φυτεύουν ροδιές κι όχι για να τραβούν διαχωριστικές γραμμές και να σκάβουν τάφους.

Μια ταινία τρυφερή μέσα στη σκληρότητά της, και συνάμα δοσμένη με τρυφερότητα και λυρική ματιά, καθώς κοιτάζει βαθιά στα μάτια των ανθρώπων –Αρμένιων και Αζέρων– και όχι στις γεωγραφικές συντεταγμένες των συνοριακών γραμμών.

Μιλώντας «στο κόκκινο» της Θεσσαλονίκης, ο Θωμάς Σίδερης είπε: «Είναι μια δύσκολη εποχή ο μετασοβιετικός κόσμος, με ρευστά σύνορα, ρευστές ταυτότητες αφού οι άνθρωποι δεν μπορούν να ορίσουν με ακρίβεια την έννοια της χώρας, της πατρίδας ή τη δική τους ταυτότητα. Είναι ενδιαφέρον και στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, άλλα και στην Ουκρανία τώρα, το πώς αυτοπροσδιορίζεται ο κάθε άνθρωπος, ποιας χώρα πολίτης θέλει να είναι, αλλά δυστυχώς όμως οι άμαχοι βρίσκονται στη μέγγενη των πολιτικών διεκδικήσεων και των πολεμικών συγκρούσεων. Ειδικά για την περίπτωση του θύλακα του Ναγκόρνο, ο πόλεμος κράτησε σχεδόν τέσσερις δεκαετίες, κόστισε πολλές ζωές αμάχων και αυτή τη στιγμή έχουμε μια επισφαλή ειρήνη, αλλά το τραύμα στους ανθρώπους αυτούς, για όλα αυτά τα χρόνια, δεν μπορεί να σβηστεί. Η ταινία είναι χωρισμένη σε 13 κεφάλαια και το μεγαλύτερο από αυτά αναφέρεται στο συλλογικό τραύμα. Δηλαδή στο πώς το διαχειρίζονται και οι δύο πλευρές. Γι’ αυτό έχω δύο στρατιώτες, έναν Αρμένιο και έναν Αζέρο, οι οποίοι αφηγούνται παράλληλα, την ιστορία τους. Και το πώς αυτοί είναι και οι δύο άνθρωποι στοιχειωμένοι από τις φριχτές εικόνες του πολέμου».

Ελλάδα, 2022

Παραγωγή: Πηνελόπη Μακρυνιώτη, Αναστάσιος Οικονόμου

Σκηνοθεσία: Θωμάς Σίδερης

Σενάριο: Θωμάς Σίδερης

Φωτογραφία: Μερτ Κάγια

Μοντάζ: Γιώργος Χαλαμπαλάκης

Μουσική: Χρήστος Τσιαμούλης

Διάρκεια: 75 λεπτά

Διανομή: New Star