Ο επικεφαλής των εξωτερικών υποθέσεων της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ, άσκησε πιέσεις στη Σόφια τη Δευτέρα (16 Μαΐου) να άρει το βέτο της για τη Βόρεια Μακεδονία, ξεκινώντας ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την ΕΕ, δηλώνοντας ότι η έλλειψη λύσης γίνεται παιχνίδι στα χέρια της Ρωσίας.

Η Σόφια εμποδίζει επί του παρόντος την πρόοδο των Σκοπίων προς την ένταξη στην ΕΕ για θέματα πολιτισμού, κληρονομιάς και γλώσσας. Με την πρόοδο της Βόρειας Μακεδονίας να είναι συνδεδεμένη με την πρόοδο της Αλβανίας, αυτό έχει ως αποτέλεσμα να παραμένουν και οι δύο στην αίθουσα αναμονής της ΕΕ χωρίς ορατό τέλος.

«Αυτή η κατάσταση δεν βλάπτει μόνο αυτούς, βλάπτει και εμάς. Κοστίζει σε εμάς και στην περιοχή πάρα πολλά από άποψη αξιοπιστίας και πολιτικής προοπτικής. Είναι ένα δώρο προς τη Ρωσία. Είναι ένα δώρο προς τη Ρωσία και μια ευκαιρία για να τραβήξει περαιτέρω αυτό το θέμα», δήλωσε έπειτα από γεύμα με υπουργούς των Δυτικών Βαλκανίων στο περιθώριο της συνόδου των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, η οποία επικεντρώθηκε κυρίως στο έκτο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας.

Ο Μπορέλ δήλωσε ότι το Συμβούλιο της ΕΕ φιλοδοξεί να βρει μια λύση και να «αποφύγει μια κρίση» πριν από το τέλος της γαλλικής προεδρίας στις 30 Ιουνίου.

Ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ δήλωσε ότι θα υπάρξει «σοβαρή κρίση» με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων εάν δεν βρεθεί λύση μέχρι την ημερομηνία αυτή.

Κατά τα λεγόμενά του, περαιτέρω καθυστερήσεις δεν είναι προς το συμφέρον των Σκοπίων και των Τιράνων, αλλά ούτε και των χωρών της ΕΕ.

«Θέλω να τονίσω -και θέλω να καταστήσω σαφή την προσωπική μου δέσμευση ως ύπατος εκπρόσωπος για την Εξωτερική Πολιτική- ότι πρέπει να ξεκινήσουμε τις διαπραγματεύσεις με τη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία. Και ελπίζω, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο και εύχομαι αυτό να συμβεί κατά τη διάρκεια της γαλλικής προεδρίας», είπε, προσθέτοντας ότι «όλοι βλέπουμε ότι αυτή η καθυστέρηση δεν είναι βιώσιμη».

Ο Μπορέλ εξήρε τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, οι οποίες εφαρμόζουν πλήρως τις ευρωπαϊκές κυρώσεις, και κάλεσε και άλλες, και συγκεκριμένα τη Σερβία, να πράξουν το ίδιο.

Η Σερβία, η οποία έχει καλλιεργήσει μια ιδιαίτερη σχέση με τη Ρωσία, ιδίως μετά τον πόλεμο του Κοσόβου το 1999, δεν έχει ευθυγραμμιστεί με τις κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας.

Ο επικεφαλής των εξωτερικών υποθέσεων της ΕΕ δήλωσε επίσης ότι δεν υπάρχει καμία σύνδεση μεταξύ των αναμενόμενων συνομιλιών με τα Σκόπια και τα Τίρανα και του θέματος της υποψηφιότητας της Ουκρανίας για την ΕΕ.

Ιστορικά ζητήματα

Τα ζητήματα μεταξύ της Βουλγαρίας και της Βόρειας Μακεδονίας χρονολογούνται πολλά έτη πίσω, συγκεκριμένα όταν η Σερβία και η Βουλγαρία πολέμησαν για να κυριαρχήσουν στο έδαφος της Βόρειας Μακεδονίας. Επίσης, λόγω της κληρονομιάς του κομμουνιστή ηγέτη της Γιουγκοσλαβίας Γιόσιπ Μπροζ Τίτο, κατά τη διάρκεια της οποίας τα αντιβουλγαρικά αισθήματα αποτελούσαν κρατική πολιτική.

Οι βορειομακεδόνες διατηρούν εν τω μεταξύ μια ξεχωριστή μακεδονική ταυτότητα, γλώσσα και ιστορία, την οποία ισχυρίζονται ότι η Βουλγαρία δεν σέβεται ή δεν αναγνωρίζει. Στην πραγματικότητα, η Σόφια επιμένει ότι δεν υπήρχε ξεχωριστή μακεδονική γλώσσα ή ταυτότητα πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Πολλοί εθνοτικοί Βούλγαροι στη Βόρεια Μακεδονία έχουν παραπονεθεί για διακρίσεις από τις αρχές της χώρας. Σύμφωνα με πληροφορίες, 120.000 Βορειομακεδόνες κατέχουν βουλγαρικά διαβατήρια, πολλά από τα οποία αποκτήθηκαν μετά την ένταξη της Βουλγαρίας στην ΕΕ το 2007.

Η Βόρεια Μακεδονία ισχυρίζεται επίσης την ύπαρξη μακεδονικής μειονότητας στη Βουλγαρία, η οποία δεν αναγνωρίζεται επίσημα από τις αρχές της Σόφιας, παρά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για το θέμα επί 14 φορές.

Η Βουλγαρία ανησυχεί ότι τα ζητήματα αυτά δεν θα επιλυθούν μόλις η Βόρεια Μακεδονία γίνει μέλος της ΕΕ. Η Βόρεια Μακεδονία ανησυχεί ότι αν κάνει παραχωρήσεις στη Βουλγαρία τώρα, θα συνεχίσει να το κάνει κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων και οι δικές της ανησυχίες δεν θα αντιμετωπιστούν. Οι ενδιαφερόμενοι στα Σκόπια ζήτησαν να ξεκινήσει η ενταξιακή διαδικασία και να διευθετηθούν άλλα ζητήματα κατά το άνοιγμα των κεφαλαίων.

Η Βουλγαρία θα ήθελε η Βόρεια Μακεδονία να αλλάξει το σύνταγμά της και να συμπεριλάβει τη βουλγαρική μειονότητα. Οι συνταγματικές αλλαγές, ωστόσο, είναι μια δύσκολη διαδικασία που μπορεί να πάρει χρόνο- εν τω μεταξύ, τα Σκόπια επιθυμούν την αναγνώριση της μακεδονικής ταυτότητας.