Μπορεί να δικαστεί ο Πούτιν στη Γερμανία;
Ο ρώσος πρόεδρος και η διεθνής δικαιοσύνη:
Δύο πρώην υπουργοί υπέβαλαν μήνυση για τέλεση εγκλημάτων πολέμου και εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας στην Ουκρανία.
Ο ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν και η διεθνής δικαιοσύνη
Δυόμιση μήνες περίπου έχουν περάσει από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, οι επιθέσεις μαίνονται με αμείωτη ένταση και καθημερινά προβάλλονται εικόνες πρωτοφανούς βίας. Μαριούπολη, Χάρκοβο, Μπούτσα. Δημοσιογράφοι, διεθνείς οργανώσεις, πρόσφυγες που φτάνουν σε γειτονικές χώρες, κάνουν λόγο για θηριωδίες. Δύο πρώην Γερμανοί υπουργοί των Φιλελευθέρων, ο Γκέρχαρντ Μπάουμ – πρώην υπ. Εσωτερικών επί Χέλμουτ Σμιτ – και η Ζαμπίνε Λοϊτχόιζερ Σαρενμπέργκερ – πρώην υπ. Δικαιοσύνης επί Χέλμουτ Κολ αλλά και στη δεύτερη κυβέρνηση της Άγκελας Μέρκελ – αποφάσισαν να μη μείνουν άπραγοι. Κατέθεσαν έτσι πρόσφατα μήνυση στην Ομοσπονδιακή Εισαγγελία της Γερμανίας κατά του προέδρου Πούτιν, Ρώσων αξιωματούχων και στρατιωτών για εγκλήματα που φέρονται να έχουν διαπράξει στην Ουκρανία.
O δικηγόρος Νικόλαος Γαζέας στην DW Greek
Σε συνέντευξή του στην DW, o ελληνικής καταγωγής δικηγόρος τους Νικόλαος Γαζέας αναφέρει: «Η μήνυση δεν στρέφεται μόνο κατά του ρώσου προέδρου Πούτιν αλλά και κατά των 32 μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας της χώρας. Σε αυτούς περιλαμβάνονται υπουργοί, επικεφαλής μυστικών υπηρεσιών, στρατιωτικοί, ανώτεροι αξιωματούχοι. Η μήνυση περιλαμβάνει και ονόματα στρατιωτών, διοικητών, ταγματαρχών που βρίσκονται στην Ουκρανία και διεξάγουν πολεμικές επιχειρήσεις και είναι ύποπτοι για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Η μήνυση στρέφεται κατά 100 και πλέον προσώπων που μπορούν να κατονομαστούν».
Εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας
Τι είναι όμως τα εγκλήματα πολέμου και τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, για τα οποία κατηγορούνται όσοι αναφέρονται στη μήνυση; «Τα εγκλήματα πολέμου περιλαμβάνουν διάφορες εκδοχές παραβάσεων του λεγόμενου δικαίου του πολέμου, παραβάσεις διεθνούς δικαίου. Για παράδειγμα εάν κάποιος σκοτώσει άμαχο που χρήζει ανθρωπιστικής προστασίας. Το ίδιο, όταν ένας άνθρωπος αφήνεται να λιμοκτονήσει. Υπάρχουν επίσης εγκλήματα πολέμου κατά ιδιωτικών και δημόσιων ιδιοκτησιών. Στα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων ανθρωποκτονίες, βιασμοί, στέρηση της ελευθερίας, απαγωγές και ούτω καθεξής» εξηγεί με απλά λόγια ο Νικόλαος Γαζέας. (Τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας μπορούν να τελεστούν και σε καιρό ειρήνης ως μέρος ευρύτερης, συστηματικής πρακτικής ενώ τα εγκλήματα πολέμου συνδέονται με συγκεκριμένες ενέργειες στρατιωτικών δυνάμεων).
Ένα μεγάλο ζήτημα που εγείρεται σχετικά με την ευδοκίμηση αντίστοιχων μηνύσεων σχετίζεται με το βάρος των αποδεικτικών στοιχείων. Σύμφωνα με τον Γαζέα οι έρευνες βρίσκονται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, ωστόσο περιγράφει σε αδρές γραμμές τις αποδείξεις που προσκομίζουν οι δύο πρώην υπουργοί. Πρόκειται για στοιχεία που έχουν δημοσιοποιηθεί, δεν έχουν δηλαδή αντληθεί από απόρρητα αρχεία μυστικών υπηρεσιών, πχ δημοσιογραφικά ντοκουμέντα (φωτογραφίες, βίντεο, συνεντεύξεις) ή στοιχεία ανθρωπιστικών ΜΚΟ που δρουν στην περιοχή κλπ. Για τον Γαζέα ιδιαίτερη βαρύτητα έχουν τα δεδομένα που δημοσιεύει καθημερινά το ουκρανικό υπ. Άμυνας, από τα οποία προκύπτουν συγκεκριμένα στοιχεία για Ρώσους στρατιώτες, οι οποίες φέρονται να διαπράττουν θηριωδίες. Ωστόσο ο Νικόλαος Γαζέας τονίζει ότι δεν τελούν εγκλήματα όλοι όσοι παίρνουν μέρος στις στρατιωτικές επιχειρήσεις Ουκρανία. «Η εξειδικευμένη ανακριτική προσέγγιση συμβάλλει στο να ξεκαθαριστούν τα πράγματα».
Γερμανικό προηγούμενο και πιθανές ποινές
Πώς μπορεί όμως να κινηθεί μια τέτοια σύνθετη και χρονοβόρα διαδικασία ενώπιον γερμανικών δικαστηρίων; «Στη Γερμανία από το 2002 το Διεθνές Ποινικό Δίκαιο ρυθμίζεται από τον δικό του Κώδικα. Ισχύει λοιπόν η αρχή της οικουμενικής δικαιοδοσίας, σύμφωνα με την οποία ένα έγκλημα του διεθνούς ποινικού δικαίου μπορεί να εκδικαστεί και στη Γερμανία βάσει του γερμανικού δικαίου, ακόμη κι αν έχει διαπραχθεί στο εξωτερικό ή οι δράστες και τα θύματα δεν έχουν καμία σχέση με τη Γερμανία», εξηγεί ο δικηγόρος.
Μάλιστα υπάρχει και το σημαντικό νομολογικό προηγούμενο στο Εφετείο του Κόμπλεντς. Το εν λόγω γερμανικό δικαστήριο εξέτασε υπόθεση που αφορούσε βασανιστήρια και άλλες ειδεχθείς πράξεις που είχαν τελεστεί στη Συρία και οδηγήθηκε σε καταδικαστική απόφαση. Και στην περίπτωση της Ουκρανίας μπορεί να συμβεί κάτι αντίστοιχο. Όπως αναφέρει ο Γαζέας στόχος των δύο πρώην υπουργών είναι να στείλουν το μήνυμα ότι όσοι διαπράττουν εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας μπορούν να διωχθούν οπουδήποτε. Αλλά και ένα μήνυμα σε όσους Ρώσους δεν έχουν πάει ακόμη στον πόλεμο: ότι οφείλουν να γνωρίζουν τι μπορεί να συμβεί σε μια εμπόλεμη ζώνη. Και ότι τα εγκλήματα αυτά δεν παραγράφονται.
Τι ποινές μπορεί να επιβάλει, τέλος, η γερμανική δικαιοσύνη; «Σε πολλές παραλλαγές αυτών των σοβαρών εγκλημάτων επιβάλλεται ισόβια κάθειρξη. Για άλλα εγκλήματα μπορεί οι ποινές να ποικίλλουν, αλλά δεν πέφτουν κάτω από τα πέντε έτη. Πρόκειται λοιπόν για πολύ σοβαρές ποινές», αναφέρει ο Γαζέας. Ωστόσο, όπως διευκρινίζει, προς το παρόν ο πρόεδρος Πούτιν δεν μπορεί να διωχθεί ποινικά διότι προστατεύεται από την προεδρική ασυλία. «Προς το παρόν» τονίζει ο Γαζέας. Όπως εξηγεί, η ασυλία διαρκεί μόνο όσο κάποιος κατέχει το αξίωμα. Όταν το χάσει ή εκπέσει από αυτό, εκπίπτει και η ασυλία – όπως στην περίπτωση Μιλόσεβιτς.
Αντίστοιχη προστασία υπάρχει και για άλλα μέλη της κυβέρνησης, πχ. πρωθυπουργό, υπ. Εξωτερικών, υπ. Άμυνας. Τίθεται βέβαια το ερώτημα μέχρι πού εκτείνεται η ασυλία, όταν πχ. ένας επικεφαλής μυστικής υπηρεσίας, ένας στρατηγός ή διοικητής διατάζουν τον βομβαρδισμό ενός μαιευτηρίου; Δρουν αυτόνομα ή κατόπιν συντεταγμένου σχεδίου; «Σε καμία περίπτωση δεν ισχύει σε μια τέτοια περίπτωση η ασυλία. Τέτοια εγκλήματα μπορούν να διωχθούν εδώ και τώρα».
– O Δρ. Nικόλαος Γαζέας είναι δικηγόρος με έδρα στην Κολωνία, Λέκτορας Ποινικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Κολωνίας και σύμβουλος της Γερμανικής Βουλής στη νομοπαρασκευαστική διαδικασία. Από το 2020 είναι δικηγόρος του Αλεξέι Ναβάλνι, σφοδρού πολέμιου του Κρεμλίνου, ο οποίος δηλητηριάστηκε στη Ρωσία, μεταφέρθηκε στη Γερμανία για νοσηλεία και σήμερα είναι φυλακισμένος στη Ρωσία.
dw.com
Αξίζει να αναφερθεί πως το ενδεχόμενο να δικαστεί ο Βλαντίμιρ Πούτιν ανέφερε και ο αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στη Νομική του ΑΠΘ στην εκπομπή της ΔΙΟΝ Τηλεόρασης, στο Ξεκινάμε Μαζί. Μάλιστα ο κος Σαρηγιαννίδης αναφέρθηκε και στην περίπτωση να γίνει αυτό και στην Ελλάδα μέσω της ίδιας αρχής της Οικουμενικής Δικαιοδοσίας που αφορά τη δυνατότητα να δικαστεί κάποιος για ειδεχθή εγκλήματα διεθνούς δικαίου σε μια χώρα με την οποία ο δράστης δεν έχει σχέση αλλά και δεν έχει τελέσει τα εγκλήματα αυτά στο έδαφός της. Στη βάση της αρχής αυτής βρίσκεται η διεθνής απαξία που διακατέχει τη διεθνή κοινότητα και πρόκειται για εγκλήματα όπως εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, γενοκτονία, πειρατεία.
Δείτε τον κο Σαρηγιαννίδη στο:
