Η βελτίωση της ικανότητας μεταφοράς και αποθήκευσης υγρού φυσικού αερίου (LNG), η ενίσχυση των διασυνδέσεων στα Βαλκάνια, στη Βόρεια Θάλασσα, στην Ιταλία και στη συνέχεια στη Βόρεια Αφρική, είναι μερικές από τις επιλογές που εξετάζουν σήμερα οι κυβερνήσεις της ΕΕ για τη διαφοροποίηση από τον ρωσικό ενεργειακό εφοδιασμό.

Όσον αφορά στο Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο (LNG), η ΕΕ θα ζητήσει διαβεβαιώσεις από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, ο οποίος προσγειώθηκε στις Βρυξέλλες την Πέμπτη (23 Μαρτίου) για να συμμετάσχει στις συνόδους κορυφής ΕΕ, G7 και ΝΑΤΟ.

«Αύριο, θα συζητήσω με τον πρόεδρο Μπάιντεν πώς να δώσω προτεραιότητα στις παραδόσεις LNG από τις Ηνωμένες Πολιτείες στην Ευρωπαϊκή Ένωση τους επόμενους μήνες», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν την Τετάρτη (23 Μαρτίου).

«Στοχεύουμε να έχουμε δέσμευση για πρόσθετες προμήθειες για τους επόμενους δύο χειμώνες», είπε στους ευρωβουλευτές στις Βρυξέλλες.

Όσον αφορά στο φυσικό αέριο, το Αζερμπαϊτζάν, το Κατάρ, οι ΗΠΑ και οι σκανδιναβικές χώρες θεωρούνται οι κύριες επιλογές μεταξύ των χωρών της ΕΕ, ενώ όσον αφορά στο πετρέλαιο, πολλοί βλέπουν τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Λίγες χώρες θεωρούν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ως κομβική λύση και τα σχέδια για πιο πράσινη παραγωγή ενέργειας γενικά αναβάλλονται. Ο άνθρακας παραμένει εφεδρική επιλογή για τη Γερμανία και την Τσεχική Δημοκρατία.

Όλες οι στρατηγικές για τον τερματισμό της εξάρτησης από τους ρωσικούς πόρους θα χρειαστούν χρόνο, αν και ορισμένες χώρες, όπως η Γαλλία, η Σλοβακία και η Τσεχική Δημοκρατία, πιστεύουν ότι ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας.

Η μόνη εξαίρεση είναι η Ιταλία, η οποία αν και εισάγει το 40% του φυσικού αερίου της από τη Ρωσία, ο διευθύνων σύμβουλος της ENI Claudio Descalzi δήλωσε ότι η χώρα θα μπορούσε να τερματίσει την εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο μέχρι το 2023.

Σύμφωνα με το σχέδιο συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής της ΕΕ στις 24-25 Μαρτίου, οι ηγέτες της ΕΕ αναμένεται να δεσμευτούν ότι «θα συνεργαστούν για την από κοινού αγορά φυσικού αερίου, υγροποιημένου φυσικού αερίου και υδρογόνου».

Ωστόσο, η εξεύρεση εναλλακτικών λύσεων στον ενεργειακό εφοδιασμό της Ρωσίας θα είναι μια δύσκολη εξίσωση.

Τα Βαλκάνια και η Νότια Ευρώπη

Οι περισσότερες χώρες της Νότιας Ευρώπης προσπαθούν να ενισχύσουν τις συνδέσεις με τη Βόρεια Αφρική και μέσω των Βαλκανίων, με αγωγούς και μεταφορά και χωρητικότητα υγροποιημένου φυσικού αερίου.

Σύμφωνα με τον έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, η κύρια προτεραιότητα είναι η ενίσχυση της διασύνδεσης της χώρας με την Αίγυπτο, της οποίας η δυναμικότητα LNG δεν είναι σημαντική, αλλά είναι γεωγραφικά πιο βολική.

Ο υπουργός Περιβάλλοντος κι Ενέργειας Κωνσταντίνος Σκρέκας δήλωσε στον Τύπο ότι η σύνδεση θα δημιουργηθεί μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου.

«Επιπλέον, εξετάζουμε την ενίσχυση της συνεργασίας μας με τις γειτονικές χώρες των Βαλκανίων. Η χώρα μας εισάγει ήδη ενέργεια από τη Βουλγαρία, μέρος της οποίας παράγεται από τον υφιστάμενο πυρηνικό σταθμό. Στόχος μας είναι να συνάψουμε μακροπρόθεσμες διμερείς συμβάσεις, οι οποίες θα εξασφαλίσουν σταθερό ενεργειακό εφοδιασμό σε πολύ χαμηλές τιμές και θα συμβάλουν στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας» πρόσθεσε το υπουργείο.

Η Βουλγαρία έχει αρχίσει συνομιλίες με την Αθήνα για την κατασκευή ενός νέου πυρηνικού σταθμού παραγωγής ενέργειας στο βουλγαρικό έδαφος, ο οποίος θα χρησιμοποιηθεί από την Ελλάδα στο πλαίσιο μιας μακροπρόθεσμης σύμβασης 20 ετών, ανακοίνωσε την Κυριακή ο αναπληρωτής πρωθυπουργός και υπουργός Οικονομικών Άσεν Βασίλεφ.

Υπάρχουν σχέδια για τη βελτίωση της υποθαλάσσιας εγκατάστασης αποθήκευσης φυσικού αερίου στην Καβάλα και η κυβέρνηση σχεδιάζει επίσης την κατασκευή ενός δεύτερου πλωτού τερματικού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη.

Η Βουλγαρία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο, εισάγοντας από 70% έως 90% φυσικό αέριο και 60% πετρέλαιο. Ωστόσο, η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να τερματίσει αυτή την εξάρτηση.

Η κυβέρνηση θέλει να αποφύγει την υπογραφή οποιασδήποτε άλλης σύμβασης με την Gazprom φέτος και εξετάζει το ενδεχόμενο να λαμβάνει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν μέσω της Ελλάδας. Ο αγωγός φυσικού αερίου μέσω αυτού του καναλιού αναμένεται να ξεκινήσει το φθινόπωρο του τρέχοντος έτους. Πρόσθετες ποσότητες υγροποιημένου φυσικού αερίου αναμένονται από τον τερματικό σταθμό της Αλεξανδρούπολης, στον οποίο η Βουλγαρία συμμετέχει.

Η Ρουμανία εξαρτάται λιγότερο από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο σε σύγκριση με άλλες χώρες της περιοχής.

Ο υπουργός Ενέργειας Βέρτζιλ Ποπέσκου δήλωσε ότι η χώρα αναμένεται να ξεκινήσει την εξόρυξη φυσικού αερίου από τη Μαύρη Θάλασσα φέτος και η εξόρυξη αυτή μπορεί να προσθέσει περίπου ένα δισεκατομμύριο κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως. Ωστόσο, αυτή η επένδυση, καθώς και μια μεγαλύτερη, εξαρτάται από τις αλλαγές στον νόμο για τις υπεράκτιες περιοχές, η γρήγορη υιοθέτηση των οποίων αναμένεται.

Λίγες ημέρες πριν από την έναρξη της σύγκρουσης στην Ουκρανία, ο Ρουμάνος υπουργός Ενέργειας είχε σειρά συναντήσεων με αξιωματούχους από το Αζερμπαϊτζάν, τη Βουλγαρία, το Κατάρ, τη Σαουδική Αραβία και την Τουρκία για να συζητήσει νέες διαδρομές εφοδιασμού.

Οι Ρουμάνοι αξιωματούχοι συνομίλησαν επίσης με τη Βουλγαρία και την Ελλάδα για τη διασύνδεση των δικτύων, ώστε το αζέρικο αέριο να μπορεί να ρέει μέσω του ευρωπαϊκού δικτύου.

Η Σλοβενία εξετάζει την αύξηση των εισαγωγών από τη Βόρεια Αφρική μέσω του συστήματος αγωγών της Ιταλίας. Η κυβέρνηση βρίσκεται σε συνομιλίες με την Αλγερία, η οποία ήδη αποτελούσε κάποτε σημαντικό προμηθευτή της Σλοβενίας, για την επανέναρξη των προμηθειών. Συζητούν τη διαθεσιμότητα του αγωγού με την Ιταλία και τις πιθανές προμήθειες μέσω του τερματικού σταθμού LNG της Κροατίας στο Krk.

Ο πρόεδρος της Σλοβενίας Μπόρουτ Πάχορ και ο υπουργός Ενέργειας Τζέρνεϊ Βρτόβετς επισκέφθηκαν πρόσφατα το Κατάρ για να συζητήσουν την κατάσταση με το φυσικό αέριο.

Παράλληλα, ο ιταλός υπουργός Εξωτερικών Λουίτζι Ντι Μάιο έχει ξεκινήσει περιοδεία σε χώρες με ενεργειακούς πόρους για τη δημιουργία βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων. Μετά την Αλγερία, το Κατάρ, το Κονγκό και την Αγκόλα, ο υπουργός ανακοίνωσε συμφωνία με τη Μοζαμβίκη.

Ωστόσο, οι πρωτοβουλίες αυτές δεν φαίνεται να επαρκούν για να αντικαταστήσουν πλήρως την εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο. Η Ρώμη εισάγει το 90% των ετήσιων προμηθειών της σε φυσικό αέριο και το 45% αυτού προέρχεται από τη Ρωσία.

Η Ισπανία επηρεάζεται λιγότερο από ένα πιθανό ενεργειακό εμπάργκο, καθώς εισάγει λιγότερο από το 10% του φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Οι περισσότερες πηγές ενέργειας προέρχονται από την Αλγερία (για φυσικό αέριο),  την Κολομβία και την Ινδονησία (για άνθρακα).

Η χώρα της Ιβηρικής, μαζί με την Ελλάδα, την Ιταλία και την Πορτογαλία έχουν ξεκινήσει μια πρωτοβουλία με στόχο τη δημιουργία συναίνεσης για τη μεταρρύθμιση των ευρωπαϊκών αγορών ενέργειας, δήλωσαν επίσημες πηγές στο ισπανικό πρακτορείο ειδήσεων.

Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη

Το Ηνωμένο Βασίλειο εισάγει μόνο το 4% του ρωσικού φυσικού αερίου. Ωστόσο, παρά τις πιέσεις συντηρητικών βουλευτών, οι υπουργοί έχουν αποκλείσει το «fracking» για σχιστολιθικό αέριο ως επιλογή.

Αντ’ αυτού, η κυβέρνηση λέει ότι θα αυξήσει τις επενδύσεις στην εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Βόρεια Θάλασσα και στην αύξηση του μεριδίου της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.

Ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον θα ταξιδέψει στη Σαουδική Αραβία και σκέφτεται να επισκεφθεί το Κατάρ, παρά το γεγονός ότι η αντιπολίτευση είναι αντίθετη σε μια τέτοια επίσκεψη για πολιτικούς λόγους.

Η Γαλλία δεν εξαρτάται από τους ρωσικούς πόρους: το 20-30% του φυσικού αερίου και το 10-20% του πετρελαίου εισάγονται από τη Ρωσία. Ο πρωθυπουργός Ζαν Καστέξ τόνισε την ανάγκη αύξησης της ικανότητας εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου και την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Ενώ η Γερμανία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό φυσικό αέριο, δεν φαίνεται να ανησυχεί για την εξασφάλιση επαρκών προμηθειών πετρελαίου. Ωστόσο, η χώρα έχει θέσει σε εφαρμογή την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα ως εφεδρική στρατηγική.

Ο γερμανός αντικαγκελάριος Ρόμπερτ Χάμπεκ επισκέφθηκε τις ΗΠΑ, τη Νορβηγία και το Κατάρ για να εξασφαλίσει LNG και όσο το δυνατόν περισσότερο αέριο από αγωγούς.

Ενώ η κυβέρνηση εξακολουθεί να συζητά μια μακροπρόθεσμη λύση για τη σταδιακή κατάργηση του ρωσικού φυσικού αερίου, λαμβάνει μέτρα για την αύξηση της ικανότητας εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου. Η χώρα προσπαθεί επίσης να επιταχύνει τις επενδύσεις και τις προσπάθειες προς την κατεύθυνση της βιώσιμης ενέργειας.

Η Φινλανδία έχει ως εναλλακτική λύση τον σύνδεσμο της Βαλτικής. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος των ενεργειακών προμηθειών της προέρχεται επί του παρόντος από τη Ρωσία.

Στην Πολωνία, η PKN Orlen (η κύρια πολωνική κρατική εταιρεία πετρελαϊκής βιομηχανίας) δεν κάνει ρητές δηλώσεις σχετικά με μελλοντικές μακροπρόθεσμες συμβάσεις για ρωσικό πετρέλαιο. Ισχυρίζεται ότι ο λιμένας πετρελαίου στο Gdańsk είναι επαρκής για να εξασφαλίσει τον εφοδιασμό σε περίπτωση εμπάργκο.

Ωστόσο, δεν είναι ακόμη σαφές από πού ακριβώς θα εισάγει πετρέλαιο η Πολωνία. Όσον αφορά στο φυσικό αέριο, η χώρα αναμένει την έναρξη λειτουργίας του Baltic Pipe για την εισαγωγή σκανδιναβικού φυσικού αερίου.

Η Σλοβακία εξαρτάται σχεδόν πλήρως από το ρωσικό φυσικό αέριο (85 %) και από τις εισαγωγές πετρελαίου, ωστόσο η χώρα έχει την πρόθεση να εξαρτάται όλο και λιγότερο.

Η σλοβακική κυβέρνηση βασίζεται στις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου από τον τερματικό σταθμό στο Krk της Κροατίας, το αέριο του οποίου προέρχεται από τις ΗΠΑ. Η χώρα διαθέτει σχετικά μεγάλη αποθηκευτική ικανότητα φυσικού αερίου και η κυβέρνηση προβλέπει την πλήρωση της αποθήκης πριν από τον επόμενο χειμώνα.

Σύμφωνα με τον ηγέτη του κόμματος της αντιπολίτευσης Ρόμπερτ Φίτσο, μια ενδεχόμενη διακοπή των ρωσικών προμηθειών θα σήμαινε αύξηση των τιμών της ενέργειας και απώλεια σημαντικού μέρους των κρατικών εσόδων από τη διαμετακόμιση.

«Για τις ΗΠΑ, η διακοπή των προμηθειών φυσικού αερίου και πετρελαίου από τη Ρωσία προς την Ευρώπη είναι μια νίκη σε όλα τα μέτωπα. Για την Ευρώπη και ειδικά για την εξαρτημένη Σλοβακία, είναι μια καθαρή καταστροφή. Απότομη αύξηση της τιμής των πάντων, πτώση της οικονομικής παραγωγής, πτώση του βιοτικού επιπέδου», πρόσθεσε.

Μετά το ξέσπασμα του πολέμου, το υπουργείο Οικονομίας διαβεβαίωσε αρχικά ότι ακόμη και αν η Σλοβακία εξαντλήσει τα στρατηγικά αποθέματα πετρελαίου (επί του παρόντος για τέσσερις μήνες), η χώρα θα πρέπει να είναι σε θέση να το αντλήσει μέσω του πετρελαιαγωγού Adria, ο οποίος μπορεί να γεμίσει από το κροατικό λιμάνι Omisalj. Ωστόσο, θα εξακολουθούσαν να υπάρχουν τεχνολογικά προβλήματα για τη σύνθεση του διυλισμένου προϊόντος.

Η τσεχική κυβέρνηση δεν έχει μέχρι στιγμής επιβεβαιώσει εναλλακτικές εισαγωγές ή σχέδια, ωστόσο συζητείται η εισαγωγή φυσικού αερίου από τη Νορβηγία. Η πρόεδρος του τσεχικού κοινοβουλίου Μαρκέτα Πεκαροβά Αντομοβά επισκέφθηκε τη Δευτέρα (21 Μαρτίου) τον ομόλογό της στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Σακ Γκοβάς. Σύμφωνα με την Πεκαροβά, μεταξύ των θεμάτων ήταν η ενεργειακή ασφάλεια.

Ωστόσο, η τσεχική οικονομία εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον άνθρακα. Αναμένεται ότι λόγω της ενεργειακής κρίσης, η προγραμματισμένη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα θα αναβληθεί. Η χώρα θέλει επίσης να κατασκευάσει μια νέα πυρηνική μονάδα μέχρι το 2036.

(Nikolaus J. Kurmayer | EURACTIV.de) (Sofia Stuart Leeson | EURACTIV.com) (Benjamin Fox | EURACTIV.com) (Pekka Vänttinen | EURACTIV.com) (Simona Zecchi | EURACTIV.it) (Fernando. Heller | EuroEFE.EURACTIV.es) (Bartosz Sieniawski | EURACTIV.pl) (Aneta Zachová | EURACTIV.cz) (Krassen Nikolov | EURACTIV.bg) (Bogdan Neagu | EURACTIV.ro) (Georgia Karagianni | EURACTIV.gr) (Nelly Moussu | EURACTIV.fr) (Irena Jenčová | EURACTIV.sk) (Sebastijan R. Maček | sta.si)