“Η γαλλική γλώσσα θα διδάσκεται σε όλα τα ελληνικά σχολεία από τα προνήπια” ανακοίνωσε το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων της Ελλάδας.

Πρωταπριλιά – Poisson d’avril !

Έχουμε κάθε δικαίωμα να ονειρευόμαστε … και να δώσουμε έναν ανάλαφρο τόνο στο σημερινό μας Chronique …
Την Πρωταπριλιά επιτρέπονται όλες οι φάρσες! Μικροί και μεγάλοι επινοούν αστεία για να ξεγελάσουν τους γύρω τους.

Ο Τύπος επίσης πρωτοστατεί, δημοσιεύοντας απίθανα “ψέμματα”, μερικά από τα οποία έχουν μείνει αξέχαστα. Το 1972, ο Υπουργός Υγείας της Γαλλίας δήλωσε στην τηλεόραση ότι για λόγους δημόσιας υγείας θα απαγορευτεί το κάπνισμα στους δημόσιους χώρους. Το 1995, στην Ελλάδα, το Υπουργείο Πολιτισμού με δελτίο Τύπου ανακοίνωσε ότι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τον τάφο του Σωκράτη κοντά στην Ακρόπολη και η είδηση αναμεταδόθηκε από πολλά διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία, συμπεριλαμβανομένου και του Γαλλικού …
Το έθιμο των αστείων της Πρωταπριλιάς υπάρχει σε πολλές χώρες: στην Ελλάδα (Πρωταπριλιά), στη Γαλλία και σε άλλες χώρες (Poisson d’avril), στις αγγλοσαξονικές χώρες (April Fool’s Day), στη Γερμανία (Aprilscherz), στην Πορτογαλία και στη Βραζιλία (Dia da mentiras), στη Ρωσία (Den dourakov) κ.λπ.
Η παράδοση της Πρωταπριλιάς πιθανότατα ανάγεται στις ρωμαϊκές γιορτές Hilaria (από την ελληνική λέξη ιλαρός=χαρωπός, φαιδρός) που εορταζόταν επί ένα δεκαπενθήμερο, κατά την εαρινή ισημερία, προς τιμήν της θεάς Κυβέλης. Την ημέρα που ήταν αφιερωμένη στον Άττις (σύζυγο της Κυβέλης κατά την ελληνική μυθολογία) επιτρεπόταν η σάτιρα, οι φάρσες και οι αθυροστομίες.
Την Πρωταπριλιά στη Γαλλία, στο Βέλγιο, στη γαλλόφωνη Ελβετία, στην Ιταλία και στο Κεμπέκ, εκτός από τα διάφορα αστεία που γίνονται όπως και σε όλο τον κόσμο, τα παιδιά συνηθίζουν να κρεμούν, κρυφά, ένα χάρτινο ψάρι στην πλάτη των συμμαθητών τους. Χτυπούν φιλικά στην πλάτη το θύμα τους την ώρα που το χαιρετούν, ελπίζοντας ότι δεν θα αντιληφθεί το ψάρι που του κρέμασαν και θα το κουβαλάει στην πλάτη του για όλη την υπόλοιπη μέρα… Όταν ο παθών ανακαλύπτει το ψάρι στην πλάτη του ή τη φάρσα που έχουν σκαρώσει, ο φαρσέρ φωνάζει δυνατά “Poisson d’avril !”.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Γάλλοι έστελναν ωραίες καρτ ποστάλ με εικόνες ψαριών, για να εκφράσουν την αγάπη, τη φιλία, τις ευχές τους για καλοτυχία ή και για να αστειευτούν². Οι πρώτες αναφορές του “poisson d’avril” εμφανίζονται σε λεξικά του 15ου αιώνα, σύμφωνα με τα οποία έτσι ονομαζόταν ο “προξενητής” ή “το νεαρό αγόρι που αναλάμβανε την επίδοση των ερωτικών επιστολών του κυρίου του”.

Και καθώς μόλις γιορτάσαμε τη γαλλοφωνία, το θέμα αυτό αποτελεί μια καλή ευκαιρία για να μοιραστούμε μαζί σας:

1/ Μερικές ιδιωματικές εκφράσεις της γαλλικής που αναφέρονται στα ψάρια:

* Être comme un poisson dans l’eau
* Είμαι σαν το ψάρι στο νερό (νιώθω άνετα)

* Noyer le poisson
* Υπεκφεύγω προκαλώντας σύγχυση (θολώνω τα νερά)

* Finir en queue de poisson
* Τελειώνω κάτι απότομα χωρίς το επιθυμητό αποτέλεσμα

* Faire une queue de poisson
* Μπαίνω (σαν) σφήνα

2/ το λατρεμένο τραγούδι του βασιλιά των λογοπαιγνίων, Boby Lapointe, La maman des poissons που έρχεται στον νου όλων μας όταν μιλάμε για ψάρια (βλ. το βίντεο που περιλαμβάνει και τους στίχους σε υπότιτλους youtube – για την κατανόησή του απαιτείται επίπεδο γαλλικών C2 ).
Και για να παραμείνουμε στον χώρο της φάρσας …αναρωτιόμαστε: ποιός θα είναι «το κορόιδο» τη φετινή Πρωταπριλιά;

¹ Το αστείο θα γίνει πράξη 35 χρόνια αργότερα, με την απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους που τέθηκε σε ισχύ το 2007.
² Αυτές οι παλιές καρτ ποστάλ είναι εξίσου πολύτιμες για τους συλλέκτες με τις κάρτες Souvenirs de Salonique της ιδίας περιόδου.