Προχθές,  07 Μαρτίου, οι Ελβετοί ψήφισαν και αποφάσισαν την απαγόρευση της κάλυψης του προσώπου στους δημόσιους και υπαίθριους χώρους. Όταν μιλάμε για απαγόρευση κάλυψης προσώπου πρόκειται για την μπούρκα και το νικάμπ.

Το «ναι» στην απαγόρευση έλαβε 52,5% έναντι 47,5%  του «όχι» και είναι η πρώτη φορά μετά το 2014 που εγκρίνεται δημοψήφισμα σε αίτημα που ξεκίνησε από πολίτες.

Υπέρ της απαγόρευσης της “ισλαμικής ενδυμασίας” είναι  μέλος του Ελβετικού Λαϊκού Κόμματος, Μπάρμπαρα Στέινεμαν, η οποία  υποστηρίζει πως «Νικάμπ και μπούρκα δεν έχουν θέση σε μία δημοκρατική κοινωνία. Είναι πολιτικό εργαλείο που συμβολίζει τον ηθελημένο διαχωρισμό των συντηρητικών μουσουλμανικών κοινωνιών από τις δυτικές ενώ αποτελεί σύμβολο κατωτερότητας» 

Από την άλλη πλευρά, συναντούμε τους επικριτές της απαγόρευσης, οι οποίοι θεωρούν ότι η συγκεκριμένη απόφαση  θα ενισχύσει το αντι-μουσουλμανικό αίσθημα, τη στιγμή που στην Ελβετία το ποσοστό των γυναικών που φορούν μπούρκα είναι πολύ μικρό.

Η απαγόρευση εξαιρεί την κάλυψη προσώπου λόγω υγείας, κλίματος και ασφάλειας.

Ο “Χάρτης της Μπούρκας” 

Με αφορμή το αποτέλεσμα του ελβετικού δημοψηφίσματος, ας ρίξουμε μια μάτια στον “Χάρτη της Μπούρκας” στην Ευρώπη.  Ένα  σύνολο ευρωπαϊκών χωρών, εδώ και μια δεκαετία και περισσότερο  έχει προβεί στη λήψη  μέτρων και θεσμοθέτηση νόμων που καθορίζουν την ενδυμασία σε δημόσιους χώρους.

Στη Γαλλία, όπου  ζουν περίπου πέντε εκατομμύρια μουσουλμάνοι  και θεωρείται η μεγαλύτερη μουσουλμανική μειονότητα στη Δυτική Ευρώπη, ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που απαγόρευσε ήδη από το 2011 χιτζάμπ, νικάμπ και μπούρκα. Έκτοτε γυναίκες, Γαλλίδες ή αλλοδαπές, που βγαίνουν έξω από το σπίτι με το πρόσωπο κρυμμένο πίσω από πέπλο διατρέχουν τον κίνδυνο προστίμου (έως 150 ευρώ). Επίσης, το 2016 η Γαλλία εισήγαγε μια αμφιλεγόμενη απαγόρευση των μαγιό που καλύπτουν πλήρως το σώμα των γυναικών- τα επονομαζόμενα “μπουρκίνι”.  Αυτή η απαγόρευση, που εφαρμόστηκε  σε παραθαλάσσια θέρετρα της Γαλλικής Ριβιέρας, καταργήθηκε από ανώτατο διοικητικό δικαστήριο της Γαλλίας.

Παρόμοιος νόμος που απαγορεύει το πέπλο το οποίο καλύπτει ολόκληρο το πρόσωπο τέθηκε σε ισχύ και στο Βέλγιο τον Ιούλιο του 2011. Οι παραβάτες μπορεί να τιμωρηθούν με φυλάκιση επτά ημερών και πρόστιμο 137,5 ευρώ. Αξίζει να αναφερθεί  πως αν και δυο μουσουλμάνες γυναίκες αμφισβήτησαν το συγκεκριμένο νόμο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε εναντίον τους, υπογραμμίζοντας πως  ο σκοπός του νόμου είναι να «εγγυάται τις συνθήκες του ζην μαζί και να προστατεύει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των άλλων».

Στη Γερμανία  έχει καθιερωθεί νόμος , ο οποίος τέθηκε σε ισχύ το 2017 και  απαγορεύει την κάλυψη προσώπου κατά την οδήγηση.  Το κρατίδιο της  Βαυαρίας πήγε το μέτρο ένα βήμα παραπέρα, απαγορεύοντας σε δασκάλους και πανεπιστημιακούς καθηγητές να καλύπτουν τα πρόσωπά τους.

Η Αυστρία  λέει “ναι” μόνο στο κασκόλ. Λίγα χρόνια νωρίτερα, η χώρα των Άλπεων απαγόρευσε την πλήρη κάλυψη του προσώπου σε δημόσιους χώρους. Ο  νόμος ισχύει για όλους, με εξαιρέσεις για τους καλλιτέχνες και τους ανθρώπους που φορούν κασκόλ σε κρύο καιρό. Οι παραβάτες είναι αντιμέτωποι με πρόστιμο ύψους 150 ευρώ.

H Ολλανδία, το 2018, με νόμο έγινε η τελευταία μιας σειράς χωρών που έχουν ποινικοποιήσει τη μερική ή πλήρη κάλυψη του προσώπου μουσουλμάνων γυναικών σε δημόσιους χώρους.

Οι χώρες της Σκανδιναβίας έχουν προχωρήσει σε παρόμοια μέτρα  με μερική απαγόρευση. Τόσο το Κοινοβούλιο της Νορβηγίας ψήφισε συντριπτικά υπέρ της απαγόρευσης της μπούρκας ή του νικάμπ σε βρεφικούς σταθμούς, σχολεία και πανεπιστήμια όσο και η δανέζικη κυβέρνηση ανακοίνωσε το 2008 ότι θα απαγορεύσει σε δικαστές να φορούν μαντίλες και παρόμοια θρησκευτικά ή πολιτικά σύμβολα – ανάμεσά τους σταυρούς, εβραϊκά καλύμματα κεφαλής και τουρμπάνια – στα δικαστήρια.

Τέλος, οι απαγορεύσεις σε Ιταλία και Ισπανία είναι κατα τόπους.  Στην Ιταλία, στην περιοχή της Λομβαρδίας, η απαγόρευση της μπούρκας συμφωνήθηκε τον Δεκέμβριο του 2015 και τέθηκε σε ισχύ από τον Ιανουάριο του 2016. Ενώ, το 2010 η πόλη της Βαρκελώνης προχώρησε σε παρόμοια απαγόρευση σε ορισμένους δημόσιους χώρους, όπως δημοτικά γραφεία, δημόσιες αγορές και βιβλιοθήκες.

Συνοπτικά, το θέμα της κάλυψης του προσώπου, δεν αποτελεί μια απλή απόφαση, καθώς σχετίζεται με θέματα θρησκευτικής ελευθερίας, ισότητας των γυναικών, ατομικών ελευθεριών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επίσης, άπτεται  άμεσα και θεμάτων εσωτερικής ασφάλειας δεδομένου του κύματος μαζικής τρομοκρατίας που ξέσπασε το 2015. Ο ι  υποστηρικτές λένε ότι τέτοιες απαγορεύσεις είναι αναγκαίες για την προστασία της δημόσιας ασφάλειας και των δυτικών αξιών ή για να ενθαρρυνθούν οι μετανάστες να αφομοιωθούν στις νέες κοινωνίες στις οποίες ζουν στην Ευρώπη. Ενώ, οι οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα πιστεύουν ότι οι απαγορεύσεις κάνουν θρησκευτικές  διακρίσεις σε βάρος μουσουλμάνων γυναικών και καταπατούν το δικαίωμα της ιδιωτικής ζωής.  Παράλληλα, αμφισβητείται και τίθεται επί τάπητος η αποδοχή της πολυπολυτισμικότητας στην Ευρώπη, σε μια εποχή που το μεταναστευτικό δεν φαίνεται να έχει περιορισθεί αισθητά.

Ελένη Ανεσιάδου