Σε μια προσπάθεια της τελευταίας στιγμής, το Βελιγράδι και η Πρίστινα κατέληξαν σε συμφωνία αργά το βράδυ της Τετάρτης (23 Νοεμβρίου) για τον τερματισμό μιας επικίνδυνης διαμάχης σχετικά με τις πινακίδες κυκλοφορίας αυτοκινήτων στο βόρειο Κόσοβο, η οποία, σύμφωνα με τις προειδοποιήσεις της Δύσης, θα μπορούσε να προκαλέσει εθνοτική βία.

«Έχουμε συμφωνία», ανακοίνωσε ο επικεφαλής της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ στο Twitter μετά την επίτευξη της συμφωνίας στις Βρυξέλλες ύστερα από έναν ακόμη γύρο συνομιλιών διαμεσολάβησης με τον σέρβο αξιωματούχο Πέταρ Πέτκοβιτς και τον αναπληρωτή πρωθυπουργό του Κοσόβου Μπέσνικ Μπισλίμι.

«Με μεγάλη ικανοποίηση ανακοινώνω ότι οι επικεφαλής διαπραγματευτές του Κοσόβου  και της Σερβίας υπό τη διαμεσολάβηση της ΕΕ συμφώνησαν σε μέτρα για την αποφυγή περαιτέρω κλιμάκωσης και την πλήρη επικέντρωση στην πρόταση για την εξομάλυνση των σχέσεών τους», πρόσθεσε.

Η προηγούμενη προσπάθεια διαμεσολάβησης νωρίτερα τη Δευτέρα είχε αποτύχει, όταν ο πρωθυπουργός του Κοσόβου Άλμπιν Κούρτι και ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς δεν μπόρεσαν να βρουν κοινό έδαφος.

Το Κόσοβο είχε προγραμματίσει να αρχίσει να επιβάλλει πρόστιμα από την Πέμπτη σε περίπου 10.000 σέρβους οδηγούς που συνεχίζουν να χρησιμοποιούν πινακίδες κυκλοφορίας αυτοκινήτων που έχουν εκδοθεί από τη Σερβία πριν από το 1999.

Το σχέδιο αυτό συνάντησε σθεναρή και ενίοτε βίαιη αντίσταση από τους Σέρβους που ζουν στο βόρειο τμήμα της χώρας, η οποία, σύμφωνα με το Κόσοβο, έχει υποκινηθεί σε μεγάλο βαθμό από το Βελιγράδι.

Ως ένδειξη διαμαρτυρίας για το ζήτημα των πινακίδων αυτοκινήτων, σχεδόν 600 αστυνομικοί της σερβικής μειονότητας, ακολουθούμενοι από δικαστές, εισαγγελείς και άλλους κρατικούς υπαλλήλους παραιτήθηκαν από τις θέσεις εργασίας τους αυτόν τον μήνα, όπως και οι βουλευτές της σερβικής λίστας παραιτήθηκαν επίσης από τις βουλευτικές τους έδρες.

Παρέμεινε, ωστόσο, ασαφές αν βάσει της συμφωνίας θα επιστρέψουν στις θέσεις τους.

Πριν από τον συμβιβασμό της Τετάρτης, η Σερβία επέμενε ότι τα οχήματα που διέρχονται τα σύνορά της από το Κόσοβο έπρεπε να φέρουν αυτοκόλλητα που είχαν εκδοθεί από τη Σερβία στις πινακίδες του Κοσόβου.

Η Πρίστινα, ωστόσο, αναγκάστηκε τελικά τη Δευτέρα να καθυστερήσει την έναρξη επιβολής προστίμων στους οδηγούς για 48 ώρες έπειτα από αίτημα του βασικού της συμμάχου, των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο ειδικός αντιπρόσωπος της ΕΕ για τον διάλογο, Μίροσλαβ Λάιτσακ, ευχαρίστησε τα μέρη «για την εποικοδομητική δέσμευσή τους» και την αμερικανική πλευρά «για την ανεκτίμητη υποστήριξή τους».

Σύμφωνα με τη συμφωνία της Τετάρτης, «η Σερβία θα σταματήσει να εκδίδει πινακίδες με ονομασίες πόλεων του Κοσσυφοπεδίου και το Κοσσυφοπέδιο θα σταματήσει περαιτέρω ενέργειες που σχετίζονται με την επανεγγραφή οχημάτων», δήλωσε ο Μπορέλ.

Ο επικεφαλής διπλωμάτης της ΕΕ δήλωσε επίσης ότι θα καλέσει και τα δύο μέρη τις επόμενες ημέρες για να συζητήσουν την πρόταση της ΕΕ, που υποστηρίζεται επίσης από τη Γαλλία και τη Γερμανία, η οποία θα επιτρέψει στους δυο «εχθρούς» να εξομαλύνουν τις σχέσεις τους.

Σε μια συγκαλυμμένη απειλή προς τις δύο πλευρές να τηρήσουν όλες τις προηγούμενες συμφωνίες διαλόγου Βελιγραδίου-Πρίστινας, ο Μπορέλ τόνισε ότι η συμφωνία της Τετάρτης περιλαμβάνει επίσης τη διάταξη ότι «σε περίπτωση παρεμπόδισης από οποιοδήποτε μέρος, ο διαμεσολαβητής της ΕΕ μπορεί να τερματίσει τη διαδικασία».

Στόχος είναι «να παρουσιαστούν αποτελέσματα μέχρι την επόμενη ειδική ομάδα για την εξομάλυνση με το Κόσοβο και την επόμενη ενημέρωση για το κεφάλαιο 35 για τη Σερβία», είπε.

Με τη Σερβία να είναι επί του παρόντος ακόμη υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ, το κεφάλαιο 35 των κριτηρίων προσχώρησης της ΕΕ αναφέρεται στην εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινας ως προϋπόθεση για την ένταξη στην Ένωση.

Η συμφωνία της Τετάρτης έρχεται μόλις δύο εβδομάδες πριν από τη σύνοδο κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων στα Τίρανα της Αλβανίας στις 6 Δεκεμβρίου, η οποία έχει ως στόχο να κάνει απολογισμό των προοπτικών της περιοχής για ένταξη στην ΕΕ.

Η πρόεδρος του Κοσόβου Βιόσα Οσμάνι, εν τω μεταξύ, ευχαρίστησε την Ουάσινγκτον «για την ενεργό συμμετοχή της στην επίτευξη της σημερινής συμφωνίας στις Βρυξέλλες», την οποία χαρακτήρισε «απαραίτητη».

Η Οσμάνι είχε κατηγορήσει νωρίτερα τον Μπορέλ για προκατάληψη σχετικά με τη δήλωσή του που ξεχώριζε το Κόσοβο για τη διακοπή των συνομιλιών της Δευτέρας.

Αυτό έγινε αφού ο Μπορέλ είχε επικρίνει τους ηγέτες τη Δευτέρα για την αποτυχία επίτευξης συμφωνίας, δηλώνοντας ότι θα ενημερώσει τις χώρες της ΕΕ και τους διεθνείς εταίρους τους για «την μη εποικοδομητική συμπεριφορά των μερών και την πλήρη έλλειψη σεβασμού των διεθνών νομικών τους υποχρεώσεων, και αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το Κόσοβο».

Η Ουάσινγκτον χαιρέτισε τη συμφωνία και κάλεσε το Κόσοβο και τη Σερβία να εργαστούν για την εξομάλυνση των σχέσεων.

«Τα δύο μέρη έκαναν σήμερα ένα τεράστιο βήμα προς τα εμπρός, με τη διευκόλυνση της ΕΕ, προς τη διασφάλιση της ειρήνης και της σταθερότητας σε ολόκληρη την περιοχή», ανέφερε σε δήλωσή του ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Νεντ Πράις.

Το 2013, το Κόσοβο και η Σερβία δεσμεύτηκαν να ξεκινήσουν διάλογο υπό την αιγίδα της ΕΕ για την επίλυση όλων των εναπομεινάντων ζητημάτων μεταξύ τους, αλλά μέχρι στιγμής έχει σημειωθεί μικρή πρόοδος.

Η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου το 2008 αναγνωρίζεται από περίπου 110 χώρες, αλλά όχι από τη Σερβία, τη Ρωσία, την Κίνα και τα πέντε κράτη μέλη της ΕΕ, την Κύπρο, την Ελλάδα, τη Ρουμανία, τη Σλοβακία και την Ισπανία.

Το ΝΑΤΟ εξακολουθεί να διαθέτει περίπου 3.700 άτομα στις ειρηνευτικές δυνάμεις στο έδαφος του Κοσόβου, τη δύναμη KFOR, για να αποτρέψει τυχόν αναζωπυρώσεις στην περιοχή.