Την περασμένη Πέμπτη, 26 Σεπτεμβρίου 2024, επικυρώθηκε και τυπικά από το Συμβούλιο της ΕΕ η απόφαση της πλειοψηφίας των κρατών μελών της ΕΕ να υιοθετήσει την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την υποβάθμιση του καθεστώτος προστασίας του λύκου στη Σύμβαση της Βέρνης. Η απόφαση αυτή έγινε δυνατόν να περάσει, αφού οι περισσότερες χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, άλλαξαν τη θέση τους και ψήφισαν υπέρ της πρότασης παρά τις επιφυλάξεις που είχαν αρχικά εκφράσει.
Δυστυχώς, με λίγες εξαιρέσεις, οι υπουργοί Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης αγνόησαν την έκκληση περισσότερων από 300 οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών (1) και εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών (2) που τους παρότρυναν να ακολουθήσουν τις επιστημονικές συστάσεις και να εντείνουν τις προσπάθειες για την ενίσχυση της συνύπαρξης με μεγάλα σαρκοφάγα. Προτίμησαν την οδό των εύκολων εντυπώσεων, υπηρετώντας μικροπολιτικά κίνητρα, έναντι των επιστημονικών τεκμηρίων και των καλών πρακτικών για την επίτευξη κοινωνικών και περιβαλλοντικών στόχων! (3)
Από την πλευρά της, η ηγεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προβάλλει ως λόγο της επιλογής αυτής την απόδοση μεγαλύτερης ελευθερίας κινήσεων στα κράτη-μέλη της ΕΕ, για τη λήψη μέτρων που θα αποβλέπουν στη μείωση των ζημιών που προκαλούνται στο ζωικό κεφάλαιο από άγρια ζώα, μέσω «ελέγχου του πληθυσμού τους» και υποστήριξη εκστρατειών εξόντωσης λύκων.
Ωστόσο, η εφαρμογή των μεθόδων αυτών στέλνει λάθος μηνύματα σχετικά με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και των αξιών της συνύπαρξης και της ανοχής στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο, υποτιμά τον οικολογικό ρόλο που καλούνται να υπηρετήσουν θηρευτές όπως ο λύκος στον έλεγχο των αυξανόμενων πληθυσμών οπληφόρων (ζαρκάδια, αγριογούρουνα κ.λπ.) και αποπροσανατολίζει τις αρμόδιες αρχές και τους αγρότες από την αποφασιστική επένδυση σε μέτρα πρόληψης ζημιών, που είναι ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος άμβλυνσης των συγκρούσεων μεταξύ λύκων και κτηνοτροφίας, όπως όλες οι επιστημονικές μελέτες τεκμηριώνουν.
Η εξέλιξη αυτή θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο την προστασία του λύκου, αλλά και τις προσπάθειες διατήρησης της βιοποικιλότητας στην ΕΕ, δημιουργώντας ένα επικίνδυνο προηγούμενο για την προστασία ειδών και οικοτόπων, τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ.
Στην Ελλάδα ειδικότερα, αν και ο λύκος έχει επανακάμψει στο μεγαλύτερο μέρος της αρχικής κατανομής του, παραμένει σε «ανεπαρκή» κατάσταση διατήρησης (με τάσεις βελτίωσης), ενώ η χώρα μας αποτελεί μια από τις ελάχιστες στην Ε.Ε. που δεν έχει εκπονήσει, θεσπίσει και υλοποιήσει Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το είδος. Έτσι, δεν έχουν υποστηριχθεί με συνέπεια μέχρι τώρα και δεν έχουν εφαρμοστεί σε ικανοποιητική κλίμακα τα αποδεδειγμένα αποτελεσματικά μέτρα πρόληψης των συγκρούσεων με τον πρωτογενή τομέα, είτε αυτά είναι παραδοσιακά είτε σύγχρονα. Επιπλέον, δεν έχει εκσυγχρονιστεί το σύστημα αποζημιώσεων του ΕΛΓΑ, παρά τις μακροχρόνιες εκκλήσεις εκ μέρους των περιβαλλοντικών οργανώσεων, ώστε να υποστηριχθεί έμπρακτα και να ενθαρρυνθεί η εφαρμογή και διάδοση των μέτρων αυτών.

Οι συνυπογράφουσες ελληνικές Περιβαλλοντικές Οργανώσεις επισημαίνουν ότι η προστασία της βιοποικιλότητας δεν κρίνεται από εντυπωσιακές εξαγγελίες σε διεθνείς συναντήσεις και οργανισμούς, αλλά από τη συνεπή εφαρμογή μέτρων και πολιτικών, από τη συνεχή προσπάθεια και συνεργασία με την επιστημονική κοινότητα και τα ενδιαφερόμενα μέρη. Στον αντίποδα, οι μικροπολιτικές επιλογές, η ενοχοποίηση εξιλαστήριων θυμάτων και η επικοινωνιακή μόνο διαχείριση των κρίσιμων περιβαλλοντικών ζητημάτων, έχουν φέρει το φυσικό περιβάλλον στη σημερινή τραγική κατάσταση και τη βιοποικιλότητα στο χείλος της κατάρρευσης.
Οι συνυπογράφουσες οργανώσεις δεσμεύονται να εντείνουν τις προσπάθειες ώστε να αποφευχθεί η υιοθέτηση μέτρων που θα υπονομεύσουν δεκαετίες προσπαθειών διατήρησης και θα θέσουν σε κίνδυνο μία από τις πιο αξιοσημείωτες επιτυχίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη διατήρηση της άγριας ζωής: Την επιστροφή του λύκου έπειτα από δεκαετίες απηνούς δίωξης, που τον είχε φέρει στα όρια της εξαφάνισης σε πολλές χώρες της Ευρώπης!

Συνυπογράφουν:
1. ΑΝΙΜΑ
2. ΑΡΙΩΝ
3. ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ
4. ΑΡΧΕΛΩΝ
5. Δράση για την Άγρια Ζωή
6. Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία
7. Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού
8. Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης
9. Ελληνικό Δίκτυο «Φίλοι της Φύσης»
10. Εταιρία Προστασίας Βιοποικιλότητας Θράκης
11. Εταιρία Προστασίας Πρεσπών
12. ΚΑΛΛΙΣΤΩ, Περιβαλλοντική Οργάνωση για την Άγρια Ζωή και τη Φύση
13. Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης
14. i-Sea
15. Greenpeace
16. MEDASSET
17. MedINA
18. Mom
19. The Green Tank
20. WWF Ελλάς

1 https://www.birdlife.org/wp-content/uploads/2024/09/Joint-statement-19.09-FINAL-version.pdf
2 Πάνω από 307.700 πολίτες έχουν υπογράψει σχετικό ψήφισμα AVAAZ μέχρι σήμερα το μεσημέρι
(βλ. https://secure.avaaz.org/campaign/en/stop_wolf_hunting_loc/)
3 Η πρόταση αυτή της ΕΕ θα συζητηθεί στη Μόνιμη Επιτροπή της Σύμβασης της Βέρνης τον Δεκέμβριο 2024, οπότε και θα ληφθεί η τελική απόφαση. Η Σύμβαση της Βέρνης αποτελεί μια από τις παλαιότερες και σημαντικότερες διεθνείς συμβάσεις για την προστασία της φύσης, που μεταξύ άλλων οδήγησε και στη θέσπιση της οδηγίας για τους οικοτόπους (οδηγία 92/43/ΕΟΚ), τον ακρογωνιαίο λίθο της προστασίας της φύσης στην ΕΕ.