Ως πολίτες έχουμε χρέος να ασκούμε το συνταγματικά κατοχυρωμένο πολιτικό δικαίωμά μας παρέχοντας ψήφο εμπιστοσύνης ή μη στην εκάστοτε κυβέρνηση ή σε άλλο πολιτικό συνδυασμό που διεκδικεί τη διακυβέρνηση. Η ιστορία, όμως, έχει δείξει ότι από τη μεταπολίτευση κι έπειτα, η αποχή από την εκλογική διαδικασία βαίνει αυξανόμενη με την κοινωνία να υιοθετεί την απολιτίκ στάση που εκφράζεται κυρίως το μότο «όλοι ίδιοι είναι».

Χωρίς να επιρρίπτουμε ευθύνες στους πολίτες που αποφασίζουν να απέχουν, μήπως έχει φτάσει η ώρα της αντιστροφής αυτού του κλίματος; Στο αιώνιο δίλημμα από πού πηγάζει η διαδικασία αλλαγής, από το άτομο, ή την κοινωνία, θα τολμούσα να απαντήσω από τις συνήθειές μας. Μήπως τώρα, περισσότερο από ποτέ, είναι αναγκαίο να ασκήσουμε πραγματικό κοινωνικό έλεγχο στις αποφάσεις της διοίκησης, κεντρικής και αυτοδιοίκησης;
Κατά καιρούς ζητούμε διαφάνεια παντού: Διαφάνεια σε όλα τα επίπεδα, διαφάνεια σε όλες τις βαθμίδες της διοίκησης, διαφάνεια στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Και αυτά είναι ορισμένα μόνο από τα αιτήματα τα οποία έχουν στηριχθεί κατά καιρούς από πολίτες ανά την επικράτεια.

Πώς όμως θα μπορούσαμε να εφαρμόσουμε ένα μοντέλο κοινωνικού ελέγχου βασισμένο στη συμπερίληψη, την απάλειψη των αποκλεισμών και την ίση συμμετοχή όλων; Ένα μοντέλο κατά το οποίο οι πολίτες θα έχουν στη διάθεσή τους τα απαραίτητα εκείνα εργαλεία που θα τους επιτρέπουν να ασκούν ουσιαστικό και δημιουργικό έλεγχο, συνοδευόμενο από προτάσεις που μπορούν να αξιοποιηθούν κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων;
Πώς θα μετουσιώσουμε τη μεταδημοκρατία σε μια συμμετοχική δημοκρατία με σύγχρονους όρους; Κάπου μεταξύ σφύρας και άκμονος μπορεί να βρεθεί η χρυσή τομή. Ζούμε την εποχή κατά την οποία ο δημιουργικός χρόνος συρρικνώνεται και οι διαπροσωπικές σχέσεις διανύουν και οι ίδιες τη δική τους συστημική κρίση. Σε αυτό το πλαίσιο, η επαφή με τα κοινά φαντάζει πολυτέλεια. Όταν, όμως, αυτή η επαφή συνοδεύεται από την υπερπληθώρα ηλεκτρονικών εργαλείων και μέσων που έχουμε στη διάθεσή μας, τότε τα πράγματα γίνονται πιο εύκολα.

Πώς θα άλλαζε άραγε, το επίπεδο της καθημερινότητάς μας εάν μπορούσαμε με ψηφιακά μέσα να ασκούμε κοινωνικό έλεγχο στις αποφάσεις των διοικήσεων; Για παράδειγμα θα μπορούσαμε να ελέγξουμε ακόμη και την πορεία των έργων, για τα οποία δεσμεύονται Κυβέρνηση, Περιφέρειες, Δήμοι, κατά τις προγραμματικές τους δηλώσεις, σε πραγματικό χρόνο.

Πώς; Μέσα από μια πλατφόρμα στην οποία θα υπάρχει οριοθέτηση των τριών βαθμών διοίκησης. Οι αντίστοιχες διοικήσεις θα αναρτούν τις προγραμματικές δράσεις που υιοθετούν στην έναρξη της θητείας τους, αλλά και τον αντίστοιχο προϋπολογισμό των έργων. Προκειμένου να μπορέσει όμως να λειτουργήσει ένα τέτοιο μοντέλο θα πρέπει να λάβουμε υπόψη την καθολική, εύκολη, αλλά και γρήγορη πρόσβαση στην πληροφορία. Οι περισσότερες και περισσότεροι από εμάς συνήθως αξιολογούμε τις πολιτικές, κατηγοριοποιώντας τες ανά θεματική Υπουργείου.

Έτσι, στο υποθετικό σενάριο ύπαρξης μιας πλατφόρμας κοινωνικού ελέγχου, για να μπορεί αυτή να είναι φιλική στο χρήστη θα πρέπει να υπάρχει διάκριση στις πολιτικές κατά αναλογία με τη διάκριση των θεματικών των υπουργείων (οικονομία, υγεία, παιδεία, κοινωνική πολιτική, εργασία, αγροτική παραγωγή).

Όπως συμβαίνει και με τη διαβούλευση, θα δίνεται η δυνατότητα σε φυσικά αλλά και νομικά πρόσωπα να προβαίνουν σε σχολιασμό και παρατηρήσεις για την πορεία των πολιτικών των βαθμίδων διακυβέρνησης. Με ένα κλικ σε κάθε θεματική θα υπάρχει η διάκριση ανάμεσα σε Κεντρική Διοίκηση, Περιφέρεια και Δήμο ενδιαφέροντος. Με αυτόν τον τρόπο οι πολίτες θα έχουν τη δυνατότητα να ελέγχουν την πραγματική πορεία ενός έργου, ποιος φορέας έχει καταφέρει να φέρει εις πέρας την προγραμματική του δέσμευση, ενώ στην περίπτωση καθυστέρησης ή αδυναμίας ολοκλήρωσης των δράσεων και πολιτικών, οι πολίτες θα παρεμβαίνουν, διαδικτυακά αιτούμενοι την σχετική αιτιολόγηση από τον φορέα, πάντα στη βάση της διαφάνειας.

Ανήκει στη φαντασία μας μια τέτοια μορφή κοινωνικού ελέγχου; Μένει να το δούμε.

* Η Ιωάννα Σκόνδρα είναι πολιτική επιστήμονας, επικοινωνιολόγος, επιστημονική συνεργάτιδα Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ

ieidiseis.gr