Το Ισραήλ πρέπει να τερματίσει τη βάναυση κατοχή της Γάζας και της Δυτικής Όχθης, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, την οποία διατηρεί από το 1967, δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία, καθώς ξεκινούν οι δημόσιες ακροάσεις στο Διεθνές Δικαστήριο για να εξεταστούν οι νομικές συνέπειες της παρατεταμένης κατοχής από το Ισραήλ.

Οι δημόσιες ακροάσεις πραγματοποιούνται στη Χάγη από τις 19 έως τις 26 Φεβρουαρίου, αφού η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Δεκέμβριο του 2022 έκανε αποδεκτό ψήφισμα το οποίο ζητάει συμβουλευτική γνωμοδότηση από το Διεθνές Δικαστήριο σχετικά με τη νομιμότητα των πολιτικών και των πρακτικών του Ισραήλ στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη (ΚΠΕ) και τις συνέπειες της συμπεριφοράς του Ισραήλ ως προς άλλα κράτη και ως προς τον ΟΗΕ. Περισσότερα από 50 κράτη, η Αφρικανική Ένωση, ο Αραβικός Σύνδεσμος και ο Οργανισμός Ισλαμικής Συνεργασίας αναμένεται να συμμετάσχουν στη διαδικασία.

«Η κατοχή της Παλαιστίνης από το Ισραήλ είναι η μακροβιότερη και μία από τις πιο θανατηφόρες στρατιωτικές κατοχές στον κόσμο. Εδώ και δεκαετίες χαρακτηρίζεται από εκτεταμένες και συστηματικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά των Παλαιστινίων. Η κατοχή έχει επίσης επιτρέψει και έχει εδραιώσει το σύστημα απαρτχάιντ που έχει επιβάλει το Ισραήλ στους Παλαιστίνιους», δήλωσε η Agnès Callamard, γενική γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας.

«Με την πάροδο των ετών, η στρατιωτική κατοχή του Ισραήλ έχει εξελιχθεί σε μια διαρκή κατοχή που παραβιάζει κατάφωρα το διεθνές δίκαιο».

«Η τρέχουσα σύγκρουση που μαίνεται στην κατεχόμενη Λωρίδα της Γάζας, όπου το Διεθνές Δικαστήριο έχει αποφανθεί ότι υπάρχει πραγματικός και άμεσος κίνδυνος γενοκτονίας, έχει φέρει στο προσκήνιο τις καταστροφικές επιπτώσεις που έχει το γεγονός ότι αφήνουμε τα διεθνή εγκλήματα του Ισραήλ στα ΚΠΕ να συνεχίζονται ατιμώρητα για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο κόσμος πρέπει να αναγνωρίσει ότι ο τερματισμός της παράνομης κατοχής του Ισραήλ αποτελεί προϋπόθεση για να σταματήσουν οι επαναλαμβανόμενες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Ισραήλ και τα ΚΠΕ».

Διαρκής κατοχή

Σύμφωνα με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, η κατοχή ενός εδάφους κατά τη διάρκεια μιας σύγκρουσης πρέπει να είναι προσωρινή. Η κατοχική δύναμη υποχρεούται να διαχειρίζεται το έδαφος προς το συμφέρον του κατεχόμενου πληθυσμού και να διατηρεί όσο το δυνατόν περισσότερο την κατάσταση που επικρατούσε κατά την έναρξη της κατοχής, μεταξύ άλλων με τον σεβασμό των υφιστάμενων νόμων και την αποχή από την εισαγωγή δημογραφικών αλλαγών ή την αλλοίωση της εδαφικής ακεραιότητας του κατεχόμενου εδάφους.

Η κατοχή του Ισραήλ δεν ευθυγραμμίστηκε με αυτές τις βασικές αρχές του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Η διάρκεια της ισραηλινής κατοχής, που εκτείνεται για περισσότερο από μισό αιώνα, σε συνδυασμό με την παράνομη επίσημη προσάρτηση της κατεχόμενης Ανατολικής Ιερουσαλήμ από τις αρχές και την de facto προσάρτηση μεγάλων εκτάσεων της Δυτικής Όχθης μέσω της δήμευσης γης και της επέκτασης των εποικισμών, παρέχουν σαφείς αποδείξεις ότι η πρόθεση του Ισραήλ είναι η κατοχή να είναι μόνιμη και προς όφελος της κατοχικής δύναμης και των πολιτών της.

Η Λωρίδα της Γάζας παραμένει υπό κατοχή ακόμα και μετά την αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων και την απομάκρυνση των εποίκων το 2005, καθώς το Ισραήλ έχει διατηρήσει τον ουσιαστικό έλεγχο της περιοχής και του πληθυσμού της, μεταξύ άλλων μέσω του ελέγχου των συνόρων, των χωρικών υδάτων, του εναέριου χώρου και του μητρώου του πληθυσμού. Επί 16 χρόνια, η κατοχή βιώνεται στη Γάζα μέσω του παράνομου αποκλεισμού από το Ισραήλ, ο οποίος έχει περιορίσει σοβαρά την κυκλοφορία ανθρώπων και αγαθών και έχει καταστρέψει την οικονομία της Γάζας, καθώς και μέσω επανειλημμένων επεισοδίων εχθροπραξιών που έχουν σκοτώσει και έχουν τραυματίσει χιλιάδες αμάχους, ενώ έχουν καταστρέψει και μεγάλο μέρος των υποδομών και των κατοικιών της Γάζας.

«Όλα τα κράτη πρέπει να επανεξετάσουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ για να διασφαλίσουν ότι δεν συμβάλλουν στη διατήρηση της κατοχής ή του συστήματος απαρτχάιντ. Καθώς οι Ευρωπαίες/-οι υπουργοί Εξωτερικών συγκεντρώνονται σήμερα στις Βρυξέλλες, η ανάγκη να γίνει μια σαφής και ενωμένη έκκληση για τον τερματισμό της κατοχής του Ισραήλ δεν ήταν ποτέ πιο επείγουσα», δήλωσε η Agnès Callamard.

Ζωή υπό κατοχή

Οι Παλαιστίνιες/-οι που ζουν υπό ισραηλινή κατοχή υπόκεινται σε μυριάδες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίες διατηρούνται από ένα θεσμοθετημένο καθεστώς συστηματικής κυριαρχίας και καταπίεσης. Οι νόμοι που εισάγουν διακρίσεις και καταπιέσεις, οι οποίοι φαινομενικά εφαρμόζονται ως μέρος της κατοχής, αλλά ουσιαστικά εξυπηρετούν τους στόχους του ισραηλινού συστήματος απαρτχάιντ, έχουν κατακερματίσει και έχουν διαχωρίσει τις/τους Παλαιστίνιες/-ους σε όλη την έκταση των ΚΠΕ, ενώ παράλληλα εκμεταλλεύονται παράνομα τους πόρους τους, περιορίζουν αυθαίρετα τα δικαιώματα και τις ελευθερίες τους και ελέγχουν σχεδόν κάθε πτυχή της ζωής τους.

Ακόμα και πριν από τις τελευταίες εχθροπραξίες, οι Παλαιστίνιες/-οι στη Γάζα είχαν υποστεί πολυάριθμες ισραηλινές στρατιωτικές επιθέσεις, τουλάχιστον έξι μεταξύ 2008 και 2023, εκτός από έναν διαρκή χερσαίο, εναέριο και θαλάσσιο αποκλεισμό, ο οποίος συνέβαλλε στη διατήρηση του αποτελεσματικού ελέγχου και της κατοχής της Γάζας από το Ισραήλ. Κατά τη διάρκεια αυτών των επιθέσεων, η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο παράνομων επιθέσεων, που ισοδυναμούν με εγκλήματα πολέμου, ακόμα και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, ενώ ο διαρκής αποκλεισμός αποτελεί συλλογική τιμωρία, επίσης έγκλημα πολέμου.

Στη Δυτική Όχθη, συμπεριλαμβανομένης της κατεχόμενης Ανατολικής Ιερουσαλήμ, οι Παλαιστίνιες/-οι αντιμετωπίζουν συστηματικά υπερβολική χρήση βίας, παράνομους φόνους, αυθαίρετες συλλήψεις, διοικητική κράτηση, εξαναγκαστικούς εκτοπισμούς, κατεδαφίσεις σπιτιών, κατασχέσεις γης και φυσικών πόρων και άρνηση θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών. Το πολυεπίπεδο σύστημα αποκλεισμού του Ισραήλ, θωρακισμένο από τη μαζική επιτήρηση, τα φυσικά εμπόδια και τους νομικούς περιορισμούς, συμπεριλαμβανομένου ενός παράνομου τείχους/φράχτη, εκατοντάδων σημείων ελέγχου και οδοφραγμάτων κι ενός αυθαίρετου καθεστώτος αδειοδοτήσεων, περιορίζει την ελευθερία μετακίνησης των Παλαιστινίων και διαιωνίζει τη στέρηση των δικαιωμάτων τους.

Μεταξύ των πιο εμβληματικών παραδειγμάτων της απόλυτης περιφρόνησης του διεθνούς δικαίου από το Ισραήλ ήταν η ίδρυση και η αδιάκοπη εξάπλωση των ισραηλινών εποικισμών σε όλη την έκταση των ΚΠΕ, καθώς και η παράνομη προσάρτηση της κατεχόμενης Ανατολικής Ιερουσαλήμ αμέσως μετά τον πόλεμο του 1967, η οποία κατοχυρώθηκε συνταγματικά το 1980. Σήμερα υπάρχουν τουλάχιστον 300 παράνομοι ισραηλινοί εποικισμοί και φυλάκια στη Δυτική Όχθη, συμπεριλαμβανομένης της κατεχόμενης Ανατολικής Ιερουσαλήμ, με πληθυσμό άνω των 700.000 ισραηλινών εποίκων.

«Επί 56 χρόνια οι Παλαιστίνιες/-οι στα ΚΠΕ ζουν παγιδευμένες/-οι και καταπιεσμένες/-οι από τη βάναυση κατοχή του Ισραήλ, και υπόκεινται σε συστηματικές διακρίσεις. Κάθε πτυχή της καθημερινής τους ζωής διαταράσσεται και ελέγχεται από τις ισραηλινές αρχές, οι οποίες θέτουν περιορισμούς στα δικαιώματά τους να μετακινούνται, να κερδίζουν τα προς το ζην, να κυνηγούν τα εκπαιδευτικά και τα επαγγελματικά τους όνειρα και να απολαμβάνουν μια αξιοπρεπή ποιότητα ζωής, ενώ επίσης τους στερούν την πρόσβαση στη γη και τους φυσικούς τους πόρους», δήλωσε η Agnès Callamard.

«Το Ισραήλ συνέχισε επίσης τις φαύλες πολιτικές αρπαγής γης επεκτείνοντας αδυσώπητα τους παράνομους εποικισμούς κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου με καταστροφικές συνέπειες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ασφάλεια των Παλαιστινίων. Οι βίαιοι ισραηλινοί έποικοι επιτίθενται στις Παλαιστίνιες και τους Παλαιστίνιους εδώ και δεκαετίες με σχεδόν πλήρη ατιμωρησία».

Ένα δρακόντειο σύστημα ελέγχου

Το δρακόντειο σύστημα ελέγχου των ΚΠΕ από το Ισραήλ περιλαμβάνει ένα μεγάλο δίκτυο στρατιωτικών σημείων ελέγχου, φράχτες/τείχη, στρατιωτικές βάσεις και περιπολίες, καθώς και μια σειρά κατασταλτικών στρατιωτικών διαταγμάτων.

Ο έλεγχος των συνόρων των ΚΠΕ από το Ισραήλ, το μητρώο του πληθυσμού, η παροχή νερού, ηλεκτρικής ενέργειας, τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας και η επιβολή του νομίσματός του είχαν καταστροφικές επιπτώσεις στις οικονομικές και τις κοινωνικές εξελίξεις του παλαιστινιακού λαού στα ΚΠΕ.

Αυτός ο έλεγχος έχει φτάσει σε πρωτοφανή επίπεδα σκληρότητας στη Λωρίδα της Γάζας, όπου το Ισραήλ διατηρεί επί 16 χρόνια παράνομο αποκλεισμό, ο οποίος έχει ενισχυθεί περαιτέρω από τις 9 Οκτωβρίου 2023. Ο αποκλεισμός, σε συνδυασμό με τις επαναλαμβανόμενες στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ έχουν βυθίσει τη Λωρίδα της Γάζας σε μια από τις σοβαρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις και κρίσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων της σύγχρονης εποχής.

«Ως κατοχική δύναμη, το Ισραήλ έχει την υποχρέωση να διασφαλίζει την προστασία και την ευημερία όλων όσων διαμένουν στο έδαφος που ελέγχει. Αντ’ αυτού, έχει διαπράξει βαρύτατες και συστηματικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ατιμώρητα. Το Ισραήλ επικαλείται την ανάγκη διατήρησης της ασφάλειας ως λόγο για τις σκληρές πολιτικές του. Αλλά η ασφάλεια δεν μπορεί ποτέ να δικαιολογήσει το απαρτχάιντ, την παράνομη προσάρτηση και τους εποικισμούς ή τα εγκλήματα πολέμου κατά του προστατευόμενου πληθυσμού. Ο μόνος τρόπος για να διασφαλιστεί η ασφάλεια για τις/τους Ισραηλινές/-ούς και τις/τους Παλαιστίνιες/-ους είναι η προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για όλες και όλους», δήλωσε η Agnès Callamard.

Ο τερματισμός της κατοχής θα σήμαινε την αποκατάσταση των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων με την άρση του βάναυσου αποκλεισμού της Γάζας, τη διάλυση των ισραηλινών εποικισμών στη Δυτική Όχθη, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, και την κατάργηση της παράνομης προσάρτησής της. Θα επέτρεπε στις/στους Παλαιστίνιες/-ους να κυκλοφορούν ελεύθερα στις περιοχές όπου ζουν, ενώ θα επέτρεπε να επανενωθούν οι οικογένειες που χωρίζονται από διαφορετικά νομικά καθεστώτα αναγνώρισης, όπως το καθεστώς διαμονής στην Ιερουσαλήμ και στη Δυτική Όχθη ή τη Λωρίδα της Γάζας. Θα ανακούφιζε τη μαζική δυστυχία και θα έθετε τέρμα στις ευρείας κλίμακας παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Θα συμβάλει επίσης στην αντιμετώπιση μιας από τις ριζικές αιτίες της επαναλαμβανόμενης βίας και των εγκλημάτων πολέμου κατά των Ισραηλινών, συμβάλλοντας έτσι στη βελτίωση της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην εξασφάλιση δικαιοσύνης και αποζημίωσης για τα θύματα από όλες τις πλευρές.

Ιστορικό

Στις 30 Δεκεμβρίου 2022, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ εξέδωσε το ψήφισμα A/RES/77/247, με το οποίο ζήτησε από το Διεθνές Δικαστήριο να γνωμοδοτήσει επί βασικών ερωτημάτων σχετικά με τις νομικές συνέπειες που απορρέουν από την παρατεταμένη κατοχή, τον εποικισμό και την προσάρτηση των παλαιστινιακών εδαφών που κατέχει από το 1967, σχετικά με το πώς οι πολιτικές και οι πρακτικές του Ισραήλ επηρεάζουν το νομικό καθεστώς της κατοχής και με το ποιες νομικές συνέπειες προκύπτουν για όλα τα κράτη και τον ΟΗΕ από το καθεστώς αυτό.

Το δικαστήριο αναμένεται να εκδώσει τη συμβουλευτική του γνώμη αργότερα εντός του έτους.

Εδώ και έξι δεκαετίες, η Διεθνής Αμνηστία καταγράφει πώς οι ισραηλινές δυνάμεις διαπράττουν σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα ΚΠΕ ατιμώρητα.  Το 2022, η οργάνωση δημοσίευσε την έκθεση για το απαρτχάιντ του Ισραήλ κατά των Παλαιστινίων με τίτλο «Απαρτχάιντ του Ισραήλ εναντίον των Παλαιστινίων: Ένα βάναυσο σύστημα κυριαρχίας και ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας», μια έκθεση που αναδεικνύει τον παγιωμένο ρόλο που είχαν ο στρατός του Ισραήλ και η κατοχή στη διαιώνιση του συστήματος απαρτχάιντ. Πολλά από τα ευρήματα και τις συστάσεις της έκθεσης υπογραμμίζουν την επείγουσα ανάγκη για τερματισμό της κατοχής του Ισραήλ, ώστε να καταργηθεί το περιβάλλον που επιτρέπει τη διάπραξη εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και εγκλημάτων πολέμου.