H Τουρκία μονοπωλεί για άλλη μια φορά το ενδιαφέρον ύστερα από την επιστολή των 100 και απόστρατων ναυτικού, οι οποίοι και εναντιώθηκαν στην απόφαση του προέδρου, Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν σχετικά με τη διώρυγα της Κωσταντινούπολης, την οποία έχει θέσει στα άμεσα σχέδια υλοποίησής του ο πρόεδρος της χώρας.

Πιο συγκεκριμένα, οι 103 απόστρατοι ναύαρχοι κατήγγειλαν τον Ρετζέπ  Ταγίπ Ερντογάν για ισλαμοποίηση του στρατού και για υπονόμευση των εθνικών συμφερόντων με τα σχέδια αλλαγής της διεθνούς συνθήκης για τα στενά του Βοσπόρου. Στην ανοιχτή επιστολή τους δηλώνουν ότι είναι “ανησυχητικό” να ξεκινήσει μια συζήτηση για τη Συνθήκη του Μοντρέ, εκτιμώντας ότι η συμφωνία αυτή “προστατεύει κατά τον καλύτερο τρόπο τα τουρκικά συμφέροντα”. Παράλληλα, υποστηρίζουν πως η απόφαση του Ερντογάν συνιστά  απειλή καθώς η  Συνθήκη του Μοντρέ είναι αυτή που εγγυάται την ελεύθερη διέλευση από τα Στενά του Βοσπόρου και τα Δαρδανέλια, αλλά και έχει  επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Η  συγκεκριμένη εξέλιξη συνδέεται με τα σχέδια Ερντογάν για την κατασκευή διώρυγας από τη Μαύρη Θάλασσα στη Θάλασσα του Μαρμαρά, που θα παρακάμπτει τον Βόσπορο. Η έγκριση, τον περασμένο μήνα, του σχεδίου κατασκευής μιας πλωτής διώρυγας, παρόμοιας με εκείνη του Παναμά ή του Σουέζ, στάθηκε αφορμή να ξεκινήσει στην Τουρκία μια έντονη αντιπαράθεση για τη Συνθήκη του Μοντρέ.Η “Διώρυγα της Κωνσταντινούπολης” είναι το πιο φιλόδοξο από τα σχέδια υποδομών του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (αεροδρόμια, γέφυρες, οδικοί άξονες και σήραγγες) τα τελευταία 18 χρόνια. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι με τη Διώρυγα αυτή η Κωνσταντινούπολη θα αποκτήσει έναν νέο “πόλο έλξης”, ενώ θα χαλαρώσει και η πίεση στον Βόσπορο. 

Από την άλλη, η εισαγγελία της Άγκυρας άρχισε έρευνα σε βάρος των απόστρατων ενώ εκπρόσωποι του Ερντογάν μίλησαν για κίνηση που ισοδυναμεί με πραξικόπημα, με τον εθνικιστή εταίρο του Ερντογάν να ζητά άμεση και παραδειγματική τιμωρία.  Στο Twitter ο Φαχρετίν Αλτούν ο εκπρόσωπος επικοινωνίας του προέδρου Ερντογάν έγραψε πως “Όχι μόνο εκείνοι που την υπέγραψαν, αλλά και εκείνοι που τους ενθάρρυναν θα πρέπει να λογοδοτήσουν στη δικαιοσύνη”. Ο εκπρόσωπος της προεδρίας Ιμπραήμ Καλίν δήλωσε ότι αυτή η στάση των απόστρατων ναυάρχων “του θυμίζει την εποχή του πραξικοπήματος” του 2016. “Πρέπει να ξέρουν ότι το σεβαστό έθνος μας και οι εκπρόσωποί του δεν θα επιτρέψουν ποτέ αυτή τη νοοτροπία”, πρόσθεσε στην ανάρτησή του στο Twitter.

Η επιστολή θεωρείται ως η σημαντικότερη παρέμβαση των στρατιωτικών στην πολιτική μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016.

Στο πλαίσιο αυτό, σήμερα θα συγκληθεί έκτακτη σύσκεψη ύστερα από αίτημα του πρόεδρου της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προκειμένου να συζητηθεί το θέμα.

Συνθήκη του Μοντρέ 

Η συνθήκη του Μοντρέ ή συνθήκη για το καθεστώς των Στενών, η οποία  υπογράφηκε στις 20 Ιουλίου 1936 στην ελβετική πόλη Μοντρέ, τέθηκε σε ισχύ στις 9 Νοεμβρίου 1936,  είναι αυτή που επικαλέστηκε ο Τούρκος πρόεδρος, Ταγίπ Ερντογάν  και αφορά την παραχώρηση  πλήρους έλεγχου των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων στην Τουρκία και εγγυάται την ελεύθερη ναυσιπλοΐα από τα μη στρατιωτικά πλοία σε καιρό ειρήνης. Στη συνθήκη αυτή, τα συμβαλλόμενα μέλη, μέσα σ΄αυτά και η Ελλάδα, αναγνωρίζουν ότι τα εμπορικά πλοία θα απολαμβάνουν πλήρη ελευθερία διέλευσης και ναυσιπλοΐας στα Στενά, με τη μέρα και τη νύχτα, κάτω από οποιαδήποτε σημαία με οποιοδήποτε είδος φορτίου.

Ο Ερντογάν  την επικαλείται καθώς υποστηρίζει πως  ουσιαστικά με αυτή την συνθήκη δεν έχουν κάποια οικονομική απολαβή καθώς τα εμπορικά πλοία στον Βόσπορο έχουν ελεύθερη διέλευση και δεν υπάρχει κάποιος έλεγχος λόγω αυτής της συνθήκης. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Τούρκου Προέδρου αναφορικά με την κατασκευή διώρυγας στην Κωνσταντινούπολη:

«Στα Στενά με τη συνθήκη του Μοντρέ δεν έχουμε κανένα δικαίωμα και τα πλοία περνούν όπως θέλουν. Σκεφτείτε χρησιμοποιούν τα Στενά και δεν κερδίζετε τίποτα. Όμως με το «Κανάλ Ινσταμπούλ» (διώρυγα της Κωνσταντινούπολης) θα δημιουργηθούν δικαιώματα όπως συμβαίνει και στη διώρυγα του Σουέζ. Εμείς θα προχωρήσουμε το σχέδιο αυτό».